Wie heeft niet eens meegedaan aan een brainstorm ? Waarbij een werveling van gedachten tot nieuwe ideeën leidde en vandaar naar verbeteringen, nieuwe produkten, innovaties. Brainstormen, een prima idee, of toch niet?
Volgens Carsten de Dreu, niet altijd. Althans niet in een groep. “Samen brainstormen: zelden een goed idee”, stelt hij uitdagend in zijn boek “Creativiteit krijg je niet voor niks. Over de psychologie van creativiteit in wetenschap en werk” De Dreu is hoogleraar sociale en organisatiepsychologie aan de Universiteit Leiden en hoogleraar gedragseconomie aan de Universiteit van Amsterdam.
Geen goed idee
Waarom is volgens hem samen brainstormen geen goed idee? Drie argumenten. Deelnemers aan een groepssessie kunnen zich inhouden omdat ze bang zijn af te gaan. Een onveilige situatie die de moderator te allen tijde kan en moet voorkomen. Ten tweede kunnen deelnemers zich inhouden omdat ze bang zijn dat anderen er met hun idee vandoor gaan. Zonde van de inspanning. Een behoorlijk egoïstische instelling. Ten derde, als je moet wachten op het spuien van een idee van een ander, kan je intussen niet je eigen idee naar voren brengen. De Dreu noemt dat coördinatieverlies.
Het boek van Carsten de Dreu
Solitaire brainstorm productiever
Per saldo, concludeert hij, dat het solitair brainstormen productiever is dan de groepsbrainstorm. Uiteraard door onderzoek onderbouwd. Dat zou kunnen, maar alle drie argumenten kunnen worden ondervangen door een wat slimmer inrichten van de groepsbrainstorm. Angst, egoïsme en wachten kunnen worden ondervangen. Voor dat wachten draagt hij zelf een oplossing aan: ‘elektronisch brainstormen’. Best geavanceerd voor de tijd waarin het boek werd geschreven (2016). En dat egoïsme heeft ook een andere kant. De neiging om te denken dat leuke ideeën van anderen door henzelf zijn bedacht. Vooral narcisten hebben dat. Of toch groepsbijeenkomst?
Toch voert hij ook argumenten aan van andere onderzoekers (Sutton en Hargadon) ten voordele van een groepsbrainstorm: het genereert sociale steun voor innovatieve oplossingen en het bevordert een op de inhoud gerichte ‘mindset’.
Alleen of samen brainstormen
Draagvlak
Dit nu juist is het sterke punt van een groepsbrainstorm, die je ook lateraal overleg zou kunnen noemen. Dat weet ik uit eigen ervaring bij veel procesverbeteringen binnen uitgeverijen, van bijvoorbeeld redactie-, verkoop- en marketingprocessen. Met het gezamenlijk bespreken en creatief oplossen van problemen en knelpunten in een proces door vertegenwoordigers uit de hele “proceskolom” creeër je draagvlak voor de uitvoering van de verbeteringen. Daarmee kan je de implementatie inweken, incuberen. Dat maakt de groepsbrainstorm weer productiever dan solitaire brainstorms.
Voorbereiding
Je kan overigens een groepsbijeenkomst vooraf laten gaan door een solitaire brainstorm, waarna de deelnemers hun ideeën inbrengen om die de kans te geven verder associatief te groeien, gedragen door de ideeën van anderen, naar een uiteindelijke oplossing. Lateral linking. De laatste kraal aan het kralensnoer. Eureka.
Per saldo dus een nuttig hulpmiddel en een goed idee.
Boeken kopen is leuk. Dikke boeken kopen ook. Alleen het lezen! Dat wil nog wel eens tegenvallen. Het verhaal van een goede, dikke roman houdt je vast, trekt je voort, van begin tot eind. Maar non-fictie? Dat kost soms moeite. Wat is mijn ideale boek?
Dikke boeken
Oké, ze staan goed in je boekenkast. Ogen imposant. Ik noem er een paar: In Europa (Mak), Gödel, Escher, Bach (Hofstadter), Steve Jobs, biografie (Isaacson), Capital in the Twenty-First Century (Piketty), Revolusi (Van Reybrouck), Westerling’s Oorlog (de Moor) en Soekarno (Giebels). Tussen de 1200 en 600 pagina’s. Zoals gezegd, ze tonen!
Lezen in stroop
Maar het lezen? Al vanaf het begin, loop je tegen een helling op die steeds steiler wordt. Papiertje ertussen, waar je gebleven bent. Je mag trouwens ook, na het lezen van de inhoudsopgave, naar het hoofdstuk springen dat je interesseert, maar dan verlies je soms het verband uit het oog.
Hoe sneller?
‘n Andere aanpak proberen, ‘speed reading’. Of ‘photo reading’ ooit eens geleerd van de onlangs overleden Inga Teekens. Flaptekst lezen, inhoudsopgave doornemen, voorwoord en dan snel bladeren door het hele boek, per spread van twee pagina’s. Af en toe wat oppikkend, een indruk krijgen van de inhoud, het onderwerp, de “boodschap”.
Niet meer vergeten
Klaar voor een nieuwe ronde, wat rustiger, maar toch met grote stappen. Gebieden selecteren die me interesseren. In de derde ronde er induiken. En, als ik de tijd ervoor kan nemen, een mindmap ervan maken. Dan vergeet ik dit boek in ieder geval nooit meer.
Nog sneller
Ik geloof best dat het sneller kan dan waartoe ik in staat ben, maar ik heb nooit begrepen hoe John Kennedy in één oogopslag twee naastliggende pagina’s kon lezen en de inhoud ervan in zich kon opnemen. Begrijp ook niet hoe Warren Buffet dat doet, per dag 500 pagina’s lezen.
De oorzaak: informatiedruk
’t Voorgaande heeft te maken met het fenomeen “Information Anxiety”, dat Saul Wurman noemt in zijn gelijknamige boek. Hij beschreef de informatie ‘tsunamie’ die ons aan het verzwelgen was en die daarna nog exponentieel in kracht toegenomen is. Hij illustreert dat in zijn boek met de opmerking (1989) “A weekday edition of The New York Times contains more information than the average person was likely to come across in a lifetime in seventeenth-century England”.
Hoe dan?
Hij biedt diverse handreikingen aan de lezers van zijn boek om zo goed mogelijk kennis te nemen van de inhoud. Het boek bevat een inhoudsopgave van 21 pagina’s. Hierin is elk (sub)hoofdstuk voorzien van een samenvattende toelichting. Je kan overal in het boek beginnen, verder lezen of terug lezen. Optimale toegankelijkheid.
Mijn ideale nonfictie boek.
Nu kan niet ieder boek ingericht worden zoals dat van Wurman, maar er is een tussenoplossing. Het belangrijkste onderdeel van mijn ideale nonfictie boek zou een samenvatting moeten zijn van zo’n 5 % van de totale omvang. Vergelijk het met een ‘executive summary’ van een rapport dat in twee pagina’s de essentie van het rapport samenvat. Wil je de onderbouwing lezen dan vindt je die in het rapport.
Verkorte versie
Die samenvatting zou ook apart verkrijgbaar moeten zijn. Daar zijn al voorbeelden van, zoals ‘De kleine Piketty’ en ‘De Kleine Marx’. In plaats te beginnen met de ‘complete and unabridged version’, neem je een aanloop via de samengevatte versie. Bijvoorbeeld 60 pagina’s “In Europa” van Geert Mak (1223 pagina’s).
Abstract diensten
Daarnaast heb je uitgevers die zich op nog kortere versies van originele boeken hebben geworpen zoals Blinkist en GetAbstract. Het is een snelle manier om op de hoogte te raken van het gedachtengoed van een auteur. Smaakmakers die je kunnen verleiden tot het aanschaffen en diepgaand lezen van het (dikke) boek. Moderne hulpmiddelen die je ook kunnen helpen bij het exploreren van een onderwerp zijn natuurlijk podcasts en YouTube.
Scroll book
Een nieuw initiatief, dat er met name op gericht is jongeren tot lezen te brengen, is Scrollbook. Paul Stam schreef er over in de Volkskrant van 25 maart: “ Ons leesgedrag verandert in een razend tempo: alles moet tegenwoordig kort en bondig zijn. Scannen en wegswipen. Onderzoek toont aan dat elke generatie minder boeken leest dan de voorgaande. Tieners zijn tussen 2013 en 2018 bijna 40 procent minder gaan lezen”. En de bedenker Joop Akerboom lichtte toe: “Met interactie en animaties wordt een klein commitment gecreëerd, van vijf à tien minuten, in een filmische stijl. Daarna ben je meer geneigd om een ‘groter commitment’ aan te gaan en verder te lezen“.
Een goed initiatief voor de ontlezende generatie.
Zo erg is het met mij ook weer niet.
Als de situatie weer normaal wordt, postcorona, waar gaan we dan werken? ‘Oldskool’ op kantoor of ‘Newskool’, thuis of op andere lokaties? Dat hangt er van af om wie het gaat. Wie de keuzevrijheid heeft, wie niet. Wie wil, wie niet.
Postcorona?
Wanneer zal dat overigens zijn, postcorona: 28 april, 19 mei, 19 juni, 19 juli? Je weet het maar nooit met dit ‘roller coaster’ beleid, met minkukels aan de knoppen, de neurotische risico-inschatting van ‘His Masters Voice’ (RIVM), het falend logistiek management (had het leger ingezet), het ontbrekend gevoel voor urgentie (‘First Things First’) en het ontnemen van eigen verantwoordelijkheid (GGD Noord Limburg, Burgemeesters grote steden). Enfin, we zien wel wanneer het gestrande schip weer vlot getrokken wordt.
Het thuiscohort
Als het eenmaal zover is komt de vraag: blijven we thuis werken of niet? En wie hebben die luxe van een keuze?
De kantoorwerkers: administrateurs, schrijvers, ontwerpers, boekhouders, planners, denkers, tekenaars, cartoonisten, uitgevers, bladenmakers, CEO’s, managers en zo nog wat.
Voor wie het blijft zoals het was?
En wie kunnen niet kiezen?
De handwerkers: lopendeband werkers, chauffeurs, thuisbezorgers, havenarbeiders, stratenmakers, koks, obers, bartenders, zorgpersoneel, schoonmakers, boeren, tuinders, vissers, aannemers, timmerlieden, metselaars, electriciens en ‘last but not least’ de (ongewild) werklozen.
Het nieuwe normaal
De verwachting is dat een deel van het thuiscohort blijft hangen in de corona modus, wat zij beschouwen als het nieuwe normaal. Thuiswerken, in ieder geval buiten kantoor, heeft immers veel voordelen. Het scheelt veel overlegtijd, reistijd en -kosten. Vergaderingen zijn korter. Het nadeel van minder sociaal contact verdriet vooral de extraverten.
Productiviteit
Van de zijde van werkgevers zijn er bedenkingen tegen het thuiswerken. Een ‘systeem 1’ weerstand. De productiviteit van thuiswerkers zou lager liggen. En, voor sommige managers, geldt “We hebben geen controle over ze”. Duidelijk een kwestie van vertrouwen en daarmee samenhangend de verantwoordelijkheid die een werknemer wel of niet heeft gekregen. Dat hangt af van de bedrijfscultuur.
Hogere productiviteit
Die productiviteit is niet persé lager. Japke Bouma schrijft in de NRC van 23 maart 2021 over een grootschalige enquête: “…waarvan de resultaten vorige week bekend werden, om precies te zijn. Uitgevoerd in de periode april-december 2020, onder ruim veertigduizend kantoorwerkers van onder meer de rijksoverheid, door het Center for People and Buildings, de TU Delft en de TU Eindhoven. Daaruit blijkt dat een meerderheid (55 procent) van de thuiswerkers de eigen productiviteit met een vol punt meer waardeert (een 7,7) dan in de periode vóór corona. 70 procent van de thuiswerkers vindt bovendien dat ze zich thuis een stuk beter kunnen concentreren dan op kantoor. Slechts een derde meldde dat het gezamenlijke werk met collega’s lijdt onder thuiswerken. Met andere woorden: het werkt een stuk lekkerder met je manager op afstand”.
Of toch lager?
Een commentaar van de FIPP (International Federation of Periodical Publishers) op de gewijzigde werkomstandigheden, tevens een pleidooi voor een hybride situatie stelt het volgende.
“The first is the shift away from Monday to Friday, 40-hour working weeks towards a flexible office model, with employees working from home 100 per cent of the time in many cases. While this change has many upsides, productivity of home workers is down 40 per cent, and publishers shouldn’t rush to do away with their offices altogether. “The office won’t disappear,” said Señor. “Some journalism just cannot be done from home. Meeting sources, going to events, door-stepping politicians: this is what creates journalism worth paying for.” A hybrid model therefore seems the most likely and desirable arrangement for the future”.
Hybride situatie
Wat zijn de gevolgen voor kantoren? Ook in de hybride praktijk kunnen veel kantoren verkleind of zelfs ontmanteld worden. Er kan een andere bestemming aan worden gegeven: woningen, ‘workspaces’ (neutrale compartimenten in gebouwen) voor zzp’ers en voor in de buurt wonende werknemers.
Wie wil thuis werken?
Veel hangt af van de thuissituatie voor wie wil thuiswerken. Een kleine ruimte, op driehoog achter, drie spetterende kinderen die niet naar school mogen en les moeten hebben? Een slechte relatie? Liever om acht uur ’s ochtends al het huis uit?
Zijn de omstandigheden echter wel goed en heb je bijvoorbeeld een goed ingericht tuinhuisje (Roald Dahl) met supersnel internet, dan is het duidelijk: thuiswerken is favoriet. Dat geldt vooral voor de introverten. Eén dag naar kantoor is ruim voldoende om bij de koffiemachine met je collega’s bij te praten. Voor extraverten ligt die verhouding net andersom.
Andere optie: digitale nomaden
Een andere optie is het zwervend werken, gefaciliteerd door het wereldwijde digitale netwerk (www). Het heeft niet het voordeel van lagere kosten, maar wordt gecompenseerd door een hoge mate van welbevinden (‘well being’).Dankzij de zelfgekozen, stimulerende en creatieve omgeving. Een cocon waarin een ultieme concentratie bereikbaar is. Goed voor denkers, schrijvers, tekenaars, mindmappers. Werken, zwervend langs tropische oorden of in een camper, gewoon in Nederland. Wow.
Creatieve werkplekken
In zijn boek “Dagelijkse Rituelen” beschrijft Mason Curry de gewoontes en werkplekken van een groot aantal schrijvers. Zoals: Agatha Christie
“Het enige wat ik nodig had was een stevige tafel en een typemachine. Een wastafel met een marmeren blad in de slaapkamer was een goede plek om te schrijven; de eettafel als er niet gegeten werd, was ook geschikt. Graham Greene
Om de afleiding thuis te ontvluchten, huurde Greene een privéwerkkamer op een geheim adres en met een telefoonnummer dat alleen zijn vrouw kende. Martin Amis
Amis reed met zijn auto naar een eigen kantoor op zo’n anderhalve kilometer van zijn Londense appartement Maya Angelou
“Ik heb een hotelkamer waar ik schrijf – een kleine spartaanse kamer met alleen een bed, en soms, als ik geluk heb, met een fonteintje “.
Aleen het klotsen van de golfjes
Per saldo: thuiswerken of niet?
Ongetwijfeld wordt het nieuwe normaal voor ‘kantoorwerkers’ anders. De situatie zal nog even schommelen, maar zich op een gegeven moment stabiliseren. Het zal een hybride situatie worden: 30-40% op kantoor, de rest van de werktijd elders, thuis of in een ‘workspace’ ergens anders.
Vergeet echter niet de ‘vleugellamme’ managers die met een wanhopige charme-manipulatie, Mary Howitt citerend, zullen proberen hun ondergeschikten ‘binnen boord’ te houden en hen zullen mailen ‘Will you walk into my parlour?’, zoals de spin riep tegen de vlieg.
Uiteindelijk zal het een ‘macro-meso-micro’ afweging worden van de vóór- en nadelen.
Edwin Kisman
Kijk op YouTube
“The Spider and the Fly” by Mary Howitt (read by Tom O’Bedlam)
Thuiswerken in het pre-internet tijdperk 1986 Koot en Bie
Er gaat nogal eens wat mis bij de overheid. Niet alleen de laatste tijd. Bij het bedrijfsleven gaat het ook niet altijd goed, maar meestal wel. Hoe zou dat toch komen?
Missers van de overheid
De toeslagenaffaire belastingdienst, aardbevingsschade Groningen, UWV, CBR, uitvoering van infrastructurele werken (overschrijding planning en budget), briefstemmen (vooraf getest? Hoezo, wat is dat?), Coronamaatregelen (zwabberbeleiddoorpolderen) en vaccineren (zwabberbeleid door polderen), vergoedingen Ridderhof-drama Alphen. Lees de blog “De Falende Overheid II” van Eric Ravestijn .
Nieuw leiderschap. Wat is dat? Aan welke leider we de voorkeur geven hangt af van de omstandigheden en van de evolutionaire voordelen die die leider biedt. Een groep, een volk, kiest een sterke leider in geval van bedreigingen van buitenaf. Niet zelden stimuleert zo’n sterke leider op zijn beurt bedreiging van buiten. Een vicieuse cirkel. Van de regen in de drup.
Soorten
Leiders worden vaak grofweg ingedeeld in twee soorten. Zij die handelen op basis van macht en anderzijds zij die handelen op basis van gezag en respect.
Regeren met macht
Sterke leiders zijn vaak onbescheiden. Zorgen goed voor zichzelf. Maken vaak gebruik van machtsmiddelen om mensen te beïnvloeden. Belonen slippendragers en bestraffen rebellen. Reageren met agressie en bedrog als hun positie bedreigd wordt. Zijn minder bereid om informatie met de groep te delen. Ze hebben een hoge dunk van zichzelf en belonen zich navenant.
Enkele recente voorbeelden van dat laatste: Frans Muller, bestuursvoorzitter bij Ahold Delhaize en Ralph Hamers, voormalig ING nu USB. Voorbeelden van dictatoriale, nog groter graaiende, leiders: Trump, Erdogan, Poetin, Orbán. Zij schurken aan tegen, of bevinden zich in de Duistere Driehoek(Dark Triad) met de zijden: Narcisme, Machiavellianisme en Psychopathie.
Regeren met gezag
Leiders die leiden op basis van gezag zijn vaak bescheiden. Zij zijn een bron van wijsheid, inspiratie en sociale verandering. Zij geven het voorbeeld, leiden met visie, wijsheid, bescheidenheid en onbaatzuchtigheid. Ze zijn dienstbaar, domineren niet en zijn niet op eigen roem uit. Ze zijn empatisch, leiden met wederzijds respect en hechten niet aan een royale beloning. Ze zijn vaak sober en integer. Voorbeelden: Jan de Soet (voormalig KLM), Ratan Tata, Warren Buffett, Mario Draghi, Haruka Nishimatsu (JAL), en Dolf van den Brink (Heineken, kleinzoon van voormalig Elsevier CEO van den Brink). En zelfs Zheng He de Chinese admiraal, uit de Ming dynastie, die met zijn immense vloot de halve wereld bevoer en ontdekte.
Nieuw leiderschap. Wat is dat?
Nu komen we in de buurt van de kop van deze blog. Nieuw leiderschap, vrouwelijke leiders? Die hebben doorgaans minder ego, zijn empathischer, minder gericht op winstmaximalisatie, en hebben vaak een verder reikende langeretermijnvisie.
Elizabeth I (1533-1603)
Elizabeth I, een nieuwe leider? Elizabeth I toonde masculien èn feminien gedrag. Zij wordt echter geroemd om de balans die zij vond tussen macht en gezag. Welk gedrag op een bepaald moment de overhand kon hebben was onvoorspelbaar. Ze kon stoutmoedig, onverschrokken, meedogenloos, besluitvaardig en visionair zijn. Anderzijds sensitief: empathisch, vol compassie, geduld en open voor adviezen.
Virgin Queen
Ze is nooit getrouwd. Zij beschouwde een man als een potentiële stoorzender. Ze was gehuwd met de natie, zij was de Virgin Queen. Ze was heel getalenteerd, sprak zes talen waaronder Grieks en Latijn. Was bovendien een goed financieel manager.
Doorzetter
Elizabeth heeft veel tegenwind gehad. Als derde in lijn van opvolging na Hendrik VIII. Haar broer Edward VI en zuster (Bloody) Mary gingen haar voor. Ze werd in de Tower gevangen gezet op een aanklacht van samenzwering tegen Mary. Die aanklacht bleek onbewijsbaar, Ze werd vrijgelaten. Tenslotte werd zij, de protestant, door de Paus Pius V geëxcommuniceerd. Luctor et Emergo. Elizabeth overleefde alle tegenslag en werd de op handen gedragen monarch van het ontluikende Britse wereldrijk.
Resultaat van Elizabeths balans tussen masculien en feminien
Elizabeth I was een van de langst regerende en meest succesvolle monarchen uit de historie. Wat zijn haar successen?
* Ze begon de kolonisering van de Nieuwe Wereld. De staat Virginia is naar haar vernoemd, de Virgin Queen,
* Ze verenigde de natie na 11 jaar wanbeleid en bloedvergieten onder Edward de VI en Bloody Mary,
* Ze vestigde de Anglicaanse Kerk,
* Herhaaldelijk sloeg ze bedreigingen af van de twee supermachten uit haar tijd: Frankrijk en Spanje,
* Haar grootste overwinning was in de zeeslag met de Spaanse Armada,
* Kunsten bloeiden op, wat mede de basis heeft gevormd voor het ontstaan van het Britse Imperium.
Paradigm shift
Elizabeth veranderde ook het vastgeroeste paradigma over de capaciteiten van vrouwen. Zij werd een rolmodel. Een feministe ‘avant la lettre’. Dat die ‘paradigm shift’ eeuwen later heeft doorgewerkt mag blijken uit de vele vrouwelijke premiers die vandaag de dag regeren. Ik noem er een aantal. Angela Merkel (Duitsland), Jacinda Ardern (New Zealand), Sanna Marin (Finland), Ingrida Simonyte (Litouwen), Kaja Kallas (Estland), Katrin Jakobsdóttir (IJsland), Erna Solberg (Noorwegen) en Mette Frederiksen (Denemarken).
Wie weet wordt aan deze rij ooit Sigrid Kaag (Nederland) toegevoegd.
Edwin Kisman
Lees meer Over het genie Elizabeth I in het boek van Michael J. Gelb, ‘Discover your genius. How to Think Like History’s Ten Most Revolutionary Minds’
Over de Armada zeeslag Over de Dark Triad Over de admiraal Zheng He Over Jan de Soet Over Haruka Nishimatsu, JAL Over Warren Buffet
Warren Buffett woont nog steeds in hetzelfde huis dat hij in 1958 voor slechts $ 31.500 kocht ( $282.166 met inflatie). Tegenwoordig is het huis zo’n $ 650.000 dollar waard. Zijn investeringsmaatschappij Berkshire Hathaway, heeft onlangs de waarde van $ 100 miljard overschreden.
Al sinds het begin van deze eeuw worden de effecten van nieuwe wetten op de “regeldruk” gemeten. Daarmee werd niet voorkomen dat het toepassen van wetten soms in een zootje ontaardde. Ligt het niet voor de hand om vóór invoering na te gaan of een wet vereenvoudigd kan worden?
Look back in Anger.
Het is gebleken dat de ironie van mijn vorige blog, “Een jaar corona: omzien in wrok?“ een aantal lezers ontgaan is. Daarom een herkansing.
Lees ‘m nogmaals, nu met een andere bril.
Een paar leestips
Vliegverkeer. Nee SO5 bestaat niet en niemand zal ooit € 15.000 betalen voor een retourtje Amsterdam-Bali.
Uitstekend geregelde vaccinaties? Een uitgekiende strategie? Ho maar.
Vaccins uit eigen kweek?Stier Herman is allang begraven en Pharming zoekt het in geneesmiddelen.
Antivaxxers overgehaald? Geen sprake van. Die leven in de bubble van hun complottheorieën.
Deskundigen ruim voorhanden? Dat wel. Aan tig avondtafels ruim aangeschoven.
Begrijpelijke persconferenties? Voor doven en hooggeletterden wel.
De avondklok aanvaardbaar? Voor jongeren niet, voor ouderen geen probleem.
Het kabinet Rutte heeft alert en adequaat gereageerd op een virusuitbraak die ons land pardoes overviel. Ze zat er bovenop en liet zich niet verrassen. Alles is op z’n pootjes terechtgekomen. Niet omzien in wrok dus. Lees hier maar hoe Rutte cs dat voor elkaar kregen.
Een jaar geleden
Ongeveer een jaar geleden, op 29 april 2020, de pandemie begon net op stoom te komen, schreef ik de blog “Hoe de senangity daalt tijdens de ‘ lockdown’ “. Ik citeer uit deze vooruitblik het onderstaande.
QUOTE
“Tijdens het voortduren van de ‘lockdown‘ daalt het welbevinden van de opgehokte burgers. Waren ze aanvankelijk ‘senang’, allengs zijn ze dat niet meer. Hun ’senangity’ daalt. Is er een goed Nederlands woord voor ‘lockdown‘? Wat dacht u van ‘onthouding‘ of ‘spertijd‘, de avondklok ? De risicogroep, onze kwetsbare oudjes zullen dat fenomeen kennen.”
” De senangity van de kettinggangers daalt. Niet van alle overigens. De verstokte ‘introvert’ geniet. Anders is het gesteld met de ‘extrovert’. Die loopt tegen de muur op. Via het plafond weer omlaag.”
” Of het gezin met twee werkende ouders in een klein appartement, midden in de stad, met vier joelende kinderen, die ook nog eens af en toe les moeten krijgen. Die situatie doet denken aan een kleine kooi met teveel ratten, die elkaar de staart afbijten.”
” Laten we hopen dat de coronaonthouding niet te lang duurt. Het moet anderzijds ook weer niet te snel ophouden. Anders steekt het virus binnen de kortste keren weer z’n kop op. En daarna weer, en dan nog een keer. Dan belanden we in een situatie van periodieke onthouding, tenzij er intussen een pil is uitgevonden. Dé Pil.” UNQUOTE
Na één jaar, omkijkend: het is goed gegaan
Als we nu terugkijken kunnen we vaststellen dat Rutte cs het eigenlijk heel goed hebben gedaan. Omzien dus zonder wrok. Het liep immers allemaal op rolletjes. Ik geef een paar voorbeelden.
Het ging goed met het vliegverkeer
Pandemieën verspreidden zich vroeger met de snelheid van een zeilschip of kamelenkaravaan, nu gaat het razendsnel de wereld over via Boeing 747’s. Vliegverkeer daarom aan banden gelegd door, internationaal, af te spreken de bezettingsgraad omlaag te brengen tot SO 5 (Seat Occupancy 5%). Dat wil zeggen ca 15 tot 20 passagiers in een Boeing 777, afhankelijk van de stoelindeling. Een economy class retour Amsterdam – Bali ging daardoor omhoog naar € 15.000. Dat de ongelijkheid in de maatschappij hierdoor groter werd is voor lief genomen.
De vaccinaties waren uitstekend geregeld
Een uitgekiende vaccinatiestrategie opgezet volgens het dogma van Dwight Eisenhower “Plannen zijn niets, plannen (aanpassen) is alles”. Een uitgekiende start in de achterhoede van de landenmarathon. Slim, want niets is heerlijker dan inhalen. Op weg naar de koppositie.
Voldoende vaccins uit eigen kweek
De vaccinproductie werd genationaliseerd en vereenvoudigd door gebruik te maken van genetisch gemodificeerde koeien, de zgn mRNA koeien. Pharming had daarvoor de ‘know-how’ in huis (Stier Herman). Bood z’n octrooi aan, ‘open source’ (bedankt Pharming). Betekende de grootschalige omscholing van een groot aantal veehouders. Het mes snijdt aan meer dan twee kanten. Minder CO2 en NH3 uitstoot en boeren een eigentijds onderdak.
Antivaxxers werden overgehaald
Het probleem met de antivaxxers werd ook elegant opgelost. Er werd gezegd: ”Geen probleem. Als u ’t niet wilt, geven wij uw dosis aan iemand anders. Genoeg gegadigden”. Dat riep bij veel antivaxxers een FOMO reactie op. Fear of Missing Out, ook bekend van de verslaving aan sociale media. Resultaat? “Geef mij toch maar m’n dosis”.
Ondersteunende deskundigen ruim voorhanden
Er waren voldoende teams van deskundigen: OMT, het Red Team, een Logistiek Team (het Defensie Team), het Green Team en nog wat andere kleuren. Ik moest denken aan Victory Boogiewoogie van Piet Mondriaan. Elke avond volop ronde tafels in TV studio’s om de dag door te nemen met nog méér deskundigen en nog méér zienswijzen. Allemaal een duit in het zakje. Ideale bronnen van wijsheid voor de onderbouwing van het kabinetsbeleid.
Persconferenties volkomen begrijpelijk
De klare taal van de ‘persconferenties’ was voorbeeldig, elk woord door Irma met armgezwaai onderstreept. 17 miljoen journalisten aan de buis. Fantastisch. Iedereen begreep waar het om en over ging. Ook de laaggeletterden.
De avondklok aanvaardbaar gemaakt
Nog een voorbeeld. De avondklok (spertijd) werd aanvaardbaar gemaakt door het vuurwerkverbod voor jongeren te versoepelen. Rellen werden oogluikend toegestaan, wat ze weer minder aantrekkelijk maakten. Werd gecompenseerd door het kat-en-muis spel met de politie. Dat zorgde voor voldoende adrenaline. Snelrecht, geen taakstraf maar strafblad, een extra kick.
De horeca ook weer open
Zelfs de horeca werd geholpen. In opdracht van het RIVM stelden voedingswetenschappers van de WUR (Wageningen University & Research) een uitgekiend palet van voedingssupplementen samen bedoeld om het menselijk immuunsysteem te versterken. Belangrijkste ingrediënten: vitamine C en vitamine D. Op basis daarvan werden gerechten en dranken ontwikkeld, onder andere voor cocktails. Horeca ondernemingen die hiermee in zee gingen kregen het predikaat “veilig” en daarmee toestemming van het kabinet om open te gaan. Bovendien reageerden verzekeringsmaatschappijen met sponsorcontracten. Zij zagen wel wat in al die gezondheidsbevorderende maatregelen. Restaurants, terrassen, kroegen en speciale jongeren café’s lieten daar geen gras over groeien.
Kortom een eind-goed-al-goed jaar
Alles bijeengenomen is het een goed georkestreerde pandemie geworden, beter dan de Spaanse griep en al die pandemieën daarna. Het kabinet had gelukkig de kennis uit het verleden in z’n rugzak. Sterker nog het had ervan geleerd en het toegepast. Herstel.nl komt als mosterd na de maaltijd.
Chapeau!
Het Kabinet, Hugo de Jonge voorop, is kampioen in het scheppen van onvervulde, loze verwachtingen. Alsof ze het spreekwoord “Hoge verwachtingen, vangen veel teleurstelling” niet kennen. Loze beloftes oogsten teleurstelling, frustratie, woede en agressie. In die volgorde. Zie de ‘spertijd’ rellen in diverse steden, vorig weekend.
Scenario’s
Er zijn voor verwachtingen drie scenario’s mogelijk.
A.Méér gerealiseerd dan verwacht. Een geval van ‘Under promise, over perform’. Meevaller, tevredenheid, senangity. Niet te vaak doen, want dan gaat men structureel meer verwachten en moet je altijd méér waarmaken.
B.Gerealiseerd overeenkomstig de belofte. Een woord is een woord. Of, “Zeg wat je doet en doe wat je zegt”. Het meest favoriete scenario. Weet je precies waar je aan toe bent.
C.Niet gerealiseerd wat beloofd werd. ‘Over promise, under perform’. Een tegenvaller, een afknapper, teleurstelling, die leidt tot frustratie, vervolgens woede, dan agressie, tenslotte rellen. Valse verwachtingen gewekt, loze beloftes. Nou maakt het ook nog uit of dat bedoeld en structureel gebeurt of incidenteel. Het tast in ieder geval de geloofwaardigheid van de belover(s) aan. Zoiets geldt ook voor de kop van een artikel die een verwachting wekt die in het artikel niet waargemaakt wordt.
Het is duidelijk dat het Kabinet, Hugo de Jonge voorop, vrolijk beschoeid, voortdurend koerst in scenario C, dat uiteindelijk strand in een teleurstelling. Bij zo’n afknapper kan Herman Finkers misschien helpen. Of juist niet. Te oordelen naar de titel van zijn (hand)boek “De cursus omgaan met teleurstelling gaat niet door“. Daarom, teleurstelling beter voorkomen dan genezen.
Koersval
Het effect van hoge verwachtingen zie je ook bij het presenteren van de cijfers van bedrijven, bijvoorbeeld van hun kwartaalresultaten. Zijn die (veel) lager dan de markt verwacht, dan duikelt de koers. Bij het opstellen van een begroting kan je beter niet te optimistisch zijn over je omzetontwikkeling. Kan leuk zijn, maar je biedt teleurstelling een schot voor open doel. Beter de toekomst conservatief inschatten. Een wat grijzer scenario hanteren. Geef meevallers een kans. Scenario A.
Weersverwachting
De enige verwachtingen waar we niet zo zwaar aan tillen als ze niet uitkomen zijn de weersverwachtingen. Een standaardreactie is “Gelukkig dat de mens niets aan het weer kan doen. Dat zou maar oorlog geven”. Een bekend voorbeeld van een weersvoorspelling die een beslissende rol speelde was die bij de voorbereiding van D-Day, 6 juni 1944. Het was toen de weerman die het fiat voor de invasie gaf.
Tailor made
Overigens worden de weersvoorspellingen vandaag de dag steeds nauwkeuriger. Dankzij de toegenomen rekencapaciteit van computers. Zie bijvoorbeeld Infoplaza die steeds meer tailor made weersvoorspellingen levert. Marc van den Eerenbeemt schreef er over in de Volkskrant (31 aug 2020) “Steeds preciezer voorspeld”. In de New York Times (27 aug 2020) schreef Marion Renault over “The (booming) business of customized weather forecasts”. Ben benieuwd of de Arctische stroom volgende week de verwachte (beloofde) ijspret brengt.
Goed huwelijk
Ter afsluiting, en ter ondersteuning van het voorgaande, een citaat uit een interview van Particia Sellers met de wijze superbelegger Warren Buffett in Forbes (6 okt 2010):
“What’s the secret of a great marriage? It’s not looks, nor intelligence, nor money – it’s low expectations”
Edwin Kisman
Leestips Enkele van mijn ervaringen met niet waargemaakte beloften heb ik eerder beschreven in de volgende blogs
De mens past zich aan, aan de wereld die hij zelf verziekt heeft. Legt zich neer bij de ‘status quo’. Darwin is aan zet.
Begin van de week werd door Nederland de Climate Adaptation Summit (CAS) 2021 gefaciliteerd. Een reeks online evenementen die over de hele wereld gestreamd werden. Bedoeld om te inspireren en om oplossingen te tonen voor het klimaatprobleem. Wereldleiders op een scherm aan het woord.
Charles Darwin
Aanpassing
‘Adaptation’, dat wil zeggen aanpassing aan de veranderende klimaatomstandigheden. Droogte, hitte, stormen, overstromingen en bosbranden. De tering naar de nering zetten. Is de strijd opgegeven? Niet oorzaken van de crisis wegnemen zoals de overbevolking en de uitputting van de grondstoffen, maar accepteren? Meegeven als een judoka? Om op het geschikte moment toe te slaan? Als dat zou kunnen.
Darwin
De vraag is niet welke mens, maar welke mensheid zal overleven. Dat zal die zijn die het beste is aangepast aan de veranderde aarde. The Fittest. Lukt dat niet dan is het einde verhaal. De heerschappij wordt overgenomen door octopussen, zoals ik eerder schetste.
Korte termijn denken
Wat staat in de weg? Gedrag, mindset. Een gedragsverandering die de klimaat- en grondstoffenproblemen moet oplossen is moeilijk voor elkaar te krijgen. Dat is niet vreemd. Ondanks het feit dat de meeste mensen deugen, zoals Rutger Bregman beweert, lukt het niet de massa tot anders handelen te krijgen. Op wat langere termijn denken dan de neus lang is lukt nog steeds niet. ‘Adaptation’ is ook korte termijn denken.
Evolutionaire verklaring
Dat is niet vreemd. We zijn nog steeds voorzien van het brein van de jager-verzamelaar. Ook dat is niet vreemd, want pas 12.000 jaar geleden veranderde de leefwijze van de mens, van rondtrekkende jager naar gesettelde boer. Dat is volgens de evolutionair psycholoog Mark van Vugt, minder dan 1% van de de menselijke geschiedenis. Zo snel verander je niet. Lees zijn boek “Lucy, Darwin & Lady Gaga”. We zitten dus nog steeds met het brein van die jager-verzamelaar. We denken nog steeds als onze voorouders. Korte termijn. Hoe overleef ik de dag van vandaag? Waar haal ik m’n eten? Wat beweegt daar in die struiken? Wordt ik straks niet opgegeten? Het ruikt hier naar de dood. Vluchten, wegwezen. Snel. Snel.
Ver van m’n bed
De gevolgen van een klimaatcrisis zijn te ver van ons bed. Beelden van smeltende ijskappen slaan niet aan, muren van sneeuw die in zee plonzen evenmin. Een vulkaaneruptie met grijze wolken tot 6 km hoogte, Jogyakarta zondag? Zielig voor die mensen daar. Gedragsverandering. Een onbegonnen taak. Zelfs als het gevaar vlakbij komt. Corona. Persconferenties met Irma Sluis. Leuk vermaak. Een knaller met 8 miljoen kijkers. Top. Maar lockdown, avondklok, anderhalve meter afstand. Ho maar. De Britse variant van covid-19 die het menselijk afweersysteem weet te ontlopen. Nog een voorbeeld van Darwins ‘Survival of the Fittest’. Een nieuw gevaar. Niet gevaarlijk genoeg?
Met de neus op het gevaar
De hedendaagse mens komt pas in beweging als het water op de tweede verdieping bij hem binnenkomt, als de modderstroom bij hem voor het huis langskomt, als de as van de vulkaan zijn tuin grijs bedekt, als de rode gloed van een snel naderende komeet de hemel kleurt. Handen op de oren, en wachten op de klap. Wat werkt? Confronteer de mens direct met het gevaar. Letterlijk de neus op de feiten drukken. De complotdenker geen kans op ontsnapping geven. Essentiële reizen naar rampgebieden organiseren. Huizenruil naar een huis dat onder water staat, letterlijk.
Preventie vóór adapatie
Als dan de mensheid toch tot inkeer komt en tot aanpak van het kernprobleem overgaat dan zou je daarin drie niveaus kunnen onderscheiden. Een triage.
Macro
Globale gecentraliseerde aanpak. Preventie in plaats van cureren aan symptomen. Niet zwerfvuil in de oceanen opruimen maar voorkomen dat het daar komt. Een politiek probleem
Meso
Technologische oplossingen. Streven naar het ultieme doel, het perpetuum mobile, dat werkt zonder influx van energie. Alternatieve energiebronnen (fusiereactor, met waterstof als transportabele energieaccu). Het rendement van recycling verhogen tot 100%. Regionale aanpak.
Wat komt er uiteindelijk uit CAS 2021? Goedbedoelde intenties? Vrijgemaakt geld dat niet besteed wordt. Een lappendeken van maatregelen, die niet voldoen aan Kritische Succes Factoren. De belangrijkste: een centrale regie door een globaal leiderschap. Een vergeefse poging die verzandt in nationalisme? Lang leve de overlever. De ‘ fittest’: de octopus, die het stokje overneemt van de dinosaurus ‘homo sapiens’, de verstandige mens.
Welke beslissingen neemt een lezer bij het ‘scannen’ van een tijdschrift of krant? Hoe leest ie daarna?
Vragen bladenmakers zich dit vaak genoeg af? Denken zij, bij het maken van een blad, als een lezer, zoals de bekende Amerikaanse docent Buck Ryan aanbeveelt: “Think like a reader”. Waaraan toegevoegd zou kunnen worden “Read like a reader”
Leesbeslissingen
De leesbeslissing van een lezer is een heuristische. Sterker nog, het kopen van een blad, het oppakken, het openen, het bladeren, het zijn allemaal heuristische beslissingen.
Heuristiek
Een heuristische beslissing is er een genomen op basis van intuïtie, buikgevoel, ervaring. Het zijn snelle beslissingen genomen door Systeem 1. Zo genoemd door de gedragseconomen Daniel Kahneman en Amos Tversky . Het Systeem 1 denken is onbewust, onvrijwillig, automatisch en snel. Het Systeem 2, logisch denken, vereist bewuste aandacht en een mentale inspanning.
Zie het boek van Kahneman “Thinking, Fast and Slow”.
In een toelichting op de Crash Course “Brein & Gedrag” haakt Nineke van Dalen, directeur van de Mediafederatie Academy hier ook op in. Ze schrijft “Van alle keuzes die mensen maken is 95% onbewust aangestuurd en vaak irrationeel”. Onbewust aangestuurd, heuristisch, is altijd irrationeel.
Denken kost energie
Denken kost letterlijk veel energie. Heuristische processen vergen minder energie dan logische. Het is eigenlijk lui denken, snel toeslaan. Gebruik maken van mentale ‘short cuts’. Heuristieken worden soms vergeleken met vuistregels, die snel toegepast kunnen worden. Dat betekent ook dat heuristieken foute beslissingen tot gevolg kunnen hebben door denkfouten (‘biases’) die daarbij een rol spelen. Dat zijn met name vooroordelen. Die fouten kunnen we corrigeren, wanneer we ons bewust zijn van onze vooroordelen. Door die op z’n minst met een korrel zout te nemen, of door achteraf rationeel te denken (System 2). Beter nog, ze te voorkomen door vooraf rationeel te denken.
Heuristieken bij het maken van bladen
Wat is de rol van heuristieken bij het maken van bladen? Bij het scannen van een blad neemt de lezer voortdurend beslissingen. Heuristisch, in de Systeem1 modus. De vraag die hij als referentie gebruikt voor een leesbeslissing is: “What’s in it for me?” ( WIIFM). Klikt iets dan stopt ie daar en en scant rondom verder. Zelfs nog vóór het gelezen te hebben.
Aandacht trekken
Het is duidelijk dat de lezer in dit beslissingsproces verleid, gevangen, kan worden. Door haakjes, aandachtrekkers in het blad en in een artikel aan te brengen die het heuristisch systeem van de lezer aanschakelt.
Zichtbaar en herkenbaar
Bij effectieve communicatie van informatie draait het eigenlijk maar om twee zaken: zichtbaarheid (leesbaarheid) en herkenbare aansluiting op de wereld van de lezer (resonantie). Vóór de lezer iets kan herkennen moet zijn aandacht getrokken zijn en moet hij het kunnen zien. Als een versterking komt daar bovenop, synergie, het samenwerken van tekst- en beeldelementen, binnen de grenzen van de ‘boodschap’ van het verhaal.
Design Follows Function
Het is dus niet een kwestie van mooie vormgeving. “Design follows function” (Louis Sullivan).
Het feit dat de Volkskrant vorig jaar werd uitgeroepen tot de mooiste landelijk krant van Europa verleidde hoofdredacteur Pieter Klok ertoe om, in de krant van 18 januari, een kleine redesign te omschrijven als “een goede reden om de krant nog mooier te maken”. Gelukkig voegt hij er meteen aan toe “Duidelijker ook vooral, zodat u hopelijk makkelijker uw weg kunt vinden..”. Dat moet nog blijken. Zie ook mijn blog van 25 juli 2015 “ Spoorzoeken in de Volkskrant”.
Grotere letter
Even verderop in zijn intro “De Volkskrant had van alle kwaliteitskranten de kleinste letter. Nu wordt de broodletter iets groter, net als de regelafstand. Alles om het leesplezier en leesgemak zo groot mogelijk te maken.” Dat betekent, binnen de zelfde omvang van de krant (in economisch moeilijke tijden), minder woorden, wat op zichzelf geen probleem hoeft te zijn. Een beetje minder woorden kan geen kwaad.
Digitaal
Nou ben ik geen gemiddelde lezer, dat realiseer ik me. Ik lees de digitale krant ( de zgn ‘replica’), waarbij de grootte van letters er niet zo toe doen. Met vinger en duim kan ik elke grootte kiezen. Bovendien scan ik de krant heuristisch. Stop bij haakjes en aandachttrekkers. Een enkele keer lees ik een stuk(je), en als ik het niet lees maar het lijkt me interessant dan sla ik ’t op als bladwijzer, met een kleine kans overigens dat ik het later wel lees.
Minimal Information Units
In de geest van deze leesheuristiek is het concept van de Minimal Information Units. Korte krachtig statements, met voldoende info om de boodschap over te brengen, minder geneuzel, minder borrelpraat. Een zegen voor lezers als ik, helaas minder omzet voor freelancers.
Zorg voor contrast
Laten opvallen betekent vooral contrast aanbrengen. Contrast tussen het betreffende element en zijn omgeving. Een grotere letter, een andere letter, een kleur in een grijze omgeving, zwart in een gekleurde omgeving, één woord in een wit vlak, of een grote foto naast kleinere. Let daarbij ook op leesbaarheid, dus géén diapositieve teksten.
Tien tips ter ondersteuning van heuristieken
zoek de parels in een verhaal en maak die zichtbaar
zet iets belangrijks in de eerste tien centimeter van het verhaal
gebruik boeiende beelden als vangnet
breng meerdere haakjes aan in een pagina
zorg voor een spetterende, dekkende kop en een goede brug naar de bodytekst
laat de tussenkoppen herkenning oproepen
zorg ervoor dat de streamers niet doen denken ‘So what?’
zorg voor onderlinge versterking (synergie)
zet een (relevant) bijschrift bij een foto
zorg voor aansluiting op de ‘mindset’ van de lezer (resonantie)
Dry January. Een ‘mindset’, die oversloeg van alcohol op vlees, heeft nu ook de sociale media bereikt.
Eén dag ‘offline’. Afgelopen zondag (10 januari) werd een Dry Sunday voor al die meiden van het tijdschrift LINDA.meiden, die meededen aan de actie van het blad #IKGAOFFLINE.
De Coronacrisis en een winterstop hebben “Rottevroeg “, onze roeiploeg, ‘on hold’ gezet. Voor hoe lang?
Toch moet je blijven bewegen. Om je spieren niet te laten verslappen, om je hersenen te stimuleren en om je immuunsysteem te versterken. Belangrijk in deze tijd.
Hoe houd de Human overzicht over zijn financiën? Met een ‘mentale boekhouding’. Met potjes die hij met z’n Systeem 1 beheert.
Aparte rekening
Ik heb bij m’n bank een aparte rekening geopend, die ik ‘Fonds Perdu’ heb genoemd. Af en toe stort ik hier een bedrag op. Voor m’n gevoel heb ik dat bedrag op dat moment al uitgegeven. Een voorschot op onwelgevallige, onverwachte, nog onbekende kosten. De psychologische waarde van dat geld is nul. Ik heb een suggestie van Rolf Dobelli gevolgd.
Betalingspijn
Uit het Fonds Perdu betaal ik zaken, waar ik doorgaans niet graag geld aan uitgeef. Om een “betalingspijn” te vermijden. Boetes bijvoorbeeld. Of een Staatslot hoewel ik er zeker van ben dat ik die toch niet win. Ik ben alleen maar medefinancier van de hoofdprijs. Of een onverwachte, onverzekerde schade. M’n auto opengehaald aan een betonnen paaltje dat hoger was dan ik dacht.
Mental Accounting
Zo vang ik moeiteloos en zonder pijn onverwachte kosten op. Het is een voorbeeld van ‘Mental Accounting’, mentaal boekhouden, dat vooral bepaald wordt door de psychologische waarde van geld. Een andere visie dan die van de econoom die zegt “geld is geld”.
Twee denksystemen: Systeem 1 en Systeem 2
Ons denken bestaat volgens een concept van William James uit twee soorten. Zijn ‘Dual Process Theory’ beschrijft twee denksystemen: een Systeem 1 en een Systeem 2.
Het Systeem 1 denken is onbewust, onvrijwillig, automatisch en snel. Het Systeem 2 vereist bewuste aandacht en een mentale inspanning. De gedragseconomen Daniel Kahneman en Amos Tversky hebben op dit concept voortgeborduurd. Kahneman heeft er in 2002 zelfs de Nobelprijs economie voor gekregen.
Humans en Econs
De gedragseconoom Richard Thaler introduceerde het concept ‘Mental Accounting’ en ook twee menstypen: Humans en Econs. Humans ( de Irrationele Mens) zijn Systeem 1 denkers, mensen die handelen op basis van onbewuste drijfveren en heuristieken, waarbij complexe problemen gereduceerd worden tot simpele, goed te begrijpen en overzichtelijke kwesties. Zij reageren en beslissen snel en nemen daardoor niet altijd de juiste beslissingen, omdat vaak vooroordelen (bias) roet in het eten gooien. Econs ( de Homo Economicus) zijn rationele mensen, Systeem 2 denkers. Beredeneren alles en rekenen problemen nauwgezet door.
Hoewel ik, door de bank genomen, een Human ben, pak ik eens in de zoveel tijd Excel erbij om mijn verzameling mentale rekeningen op te frissen. Reshuffle, uitlopers te snoeien. Een update, versie 20.20.
Nog een paar voorbeelden
Het Fonds Perdu is een voorbeeld van ‘Mental Accounting’. Het aanhouden van zo weinig mogelijk schulden is er ook een. Dat betekent bijvoorbeeld, snel rekeningen betalen. Eenmaal betaald verdwijnen zij uit de mentale kast. Biedt ook het voordeel dat oplichters als onderstaand snel ontmaskerd kunnen worden.
Geen betaling op krediet
Betekent ook, weinig betalen met een credit card. En zelfs in een aantal gevallen: vooruit betalen. Dobelli doet dat bijvoorbeeld bij vakanties. Hij volgt daarbij de ‘peak-end-rule’ van Kahneman, die stelt dat je van een belevenis alleen het hoogtepunt en het eind onthoudt. Hij betaalt de rekening van een exclusief vakantiehotel daarom vooraf. Om een onplezierig einde, het betalen van een hoge rekening bij vertrek, te vermijden.
Jesse Klavers € 10.000
Een ander fenomeen dat tot het gebied van de ‘mental accounting’ behoort, is het feit dat gekregen, gewonnen (loterij, fruitmachine) of gevonden geld een andere waarde heeft dan geld waarvoor (hard) gewerkt is, dat verdiend is. Dat is gebleken uit onderzoek. Die andere waardering uit zich bijvoorbeeld in een ander bestedingsgedrag. Gratis geld wordt makkelijker, roekelozer en impusiever uitgegeven. Aan leuke, opwindende, luxe of onnodige zaken. Ik vermoed dat Jesse Klaver met z’n voorstel om achtienjarigen € 10.000 te geven niet heeft gedacht aan dit verschijnsel. Misschien denkt hij in de trant van Rutger Bregman “ De meeste Achtienjarigen zijn Econs”.
Vooruit betalen
Je geld mentaal beheren, kent veel valkuilen en leidt tot beslissingen waarvan Econs gruwen. Humans weten echter niet beter en voelen zich er goed bij. Het zijn luie beheerders die zich laten leiden door hun buikgevoel en hun onbewuste berekeningen. Eigenlijk komt het er op neer dat zij zichzelf soms belazeren. Zoals ik met mijn Fonds Perdu. Econs belazeren zichzelf niet. Die nemen ‘s ochtends bij het ontbijt nog even hun ‘excel sheet’ door, waarin haarfijn hun financiële situatie van de dag beschreven staat.
Edwin Kisman
Zie en lees ook
‘Thinking Fast and Slow’. Een boek van Daniel Kahneman. In het Nederlands vertaald met de titel “Ons Feilbare Denken. Thinking, fast and slow”. Feilbaar!. “ We zijn betrokken. Maar niet onfeilbaar.” Waar heb ik dat eerder gehoord?
Vergelijking met het Corona virus dringt zich op als we naar nepnieuws kijken. Nepnieuws is besmettelijker dan het COVID-19 virus en verspreidt zich veel sneller.
Besmettelijkheid
De besmettelijkheid is groter. Instant bij contact. Daar kan COVID-19 jaloers op zijn. Géén immuunsysteem dat zich mobiliseert om tegengas te geven.
Overdrachtssnelheid
En de overdracht hoe gaat die en hoe snel? Niet via druppels of aerosolen, maar via een kabel, met de halve lichtsnelheid of via de lucht als radiogolven met de hele lichtsnelheid. De netto snelheid wordt bepaald door de reactiesnelheid van de volgers. Hoe snel geven die het nepnieuws door?
Bereik
Het bereik tenslotte hangt af van de bron. Is dat een influencer met tientallen miljoenen volgers, zoals DonaldTrump of is het een Doutzen Kroes, met 6,5 miljoen volgers. Bij de lancering van haar bericht lag de R al op 6.500.000. De verspreiding hangt daarna af van het aantal volgers die haar volgers op hun beurt weer hebben. Trump moeten we misschien nog even het voordeel van de twijfel geven als we het citaat uit “De Staat” van Plato mogen geloven: ‘Slechts aan de heersers van een staat is het toegestaan om te liegen’.
De snelheid en de grootte van de verspreiding is vergelijkbaar met de flits van een atoomexplosie. Zij is even destructief.
Deepfakes
Nog gevaarlijker dan het gewone nepnieuws zijn de ‘deepfakes‘ , de uiterst realistische audiovisuele variant. In elkaar gesleuteld door kunstmatige intelligentie. Zie het boek van Nina Schick ‘Deepfakes and the infocalypse‘. Samengevat:
‘Deepfakes and the Infocalypse (2020) is an urgent warning about the dangers posed by fake – but extremely realistic – audiovisual material called deepfakes. They are powered by artificial intelligence, and scammers and hackers are already using them to defraud businesses and harass individuals. Governments are joining in, as well; the use of deepfakes for propaganda is growing. We need to actively prepare for a time when deepfakes become commonplace. If we don’t, we’ll barrel headfirst into an information apocalypse. ‘ Marjolein van Trigt interviewde Nina. Het interview verscheen in de Volkskrant van 21 november jl ( p 56). Zie: 2020 Infocalyps VK 21 nov
Het onderwerp is hot. Ook Hella Hueck schreef er een stuk over, in het financieele Dagblad van 23 november. En Arjen Lubach besteedde er in zijn show op Zondag 22 november uitgebreid aandacht aan. Compleet met duidelijke voorbeelden. Je houdt het niet meer uit elkaar. Wat is echt, wat nep? Niet ondenkbaar is dat je Willem Engel (Viruswaarheid), aangeschoven bij BEAU, ziet zeggen:”Dat virus is een waarheid als een koe. We moeten de maatregelen strikt nakomen. Anders ligt alles om je heen binnen de kortste keren plat”. Wat deepfakes al niet kunnen. ’t Is een kwestie van tijd.
Hoog tijd voor een Echt Nieuws Autoriteit (ENA). Binnenkort meer hierover.
Duidelijk! Zo snel mogelijk kijken hoe de R van nepnieuws en deepfakes onder de 1 te krijgen is.
Edwin Kisman
Zie ook
WILL ANTI-VAXXERS MANAGE TO SABOTAGE COVID-19 VACCINE? Worldcrunch 17 nov 2020
Het boek en de YouTube Deepfakes and the Infocalypse, Nina Schick
It’s Getting Harder to Spot a Deep Fake Video, Bloomberg
Denken kost energie
Aandacht trekken
Vooruit betalen
Besmettelijkheid