Een jaar corona: omzien in wrok?

Het kabinet Rutte heeft alert en adequaat gereageerd op een virusuitbraak die ons land pardoes overviel. Ze zat er bovenop en liet zich niet verrassen. Alles is op z’n pootjes terechtgekomen. Niet omzien in wrok dus. Lees hier maar hoe Rutte cs dat voor elkaar kregen.

Een jaar geleden
Ongeveer een jaar geleden, op 29 april 2020, de pandemie begon net op stoom te komen, schreef ik de blog “Hoe de senangity daalt tijdens de ‘ lockdown’ “. Ik citeer uit deze vooruitblik het onderstaande.

QUOTE
“Tijdens het voortduren van de ‘lockdown‘ daalt het welbevinden van de opgehokte burgers. Waren ze aanvankelijk ‘senang’, allengs zijn ze dat niet meer. Hun ’senangity’ daalt. Is er een goed Nederlands woord voor ‘lockdown‘? Wat dacht u van ‘onthouding‘ of ‘spertijd‘, de avondklok ? De risicogroep, onze kwetsbare oudjes zullen dat fenomeen kennen.”
” De senangity van de kettinggangers daalt. Niet van alle overigens. De verstokte ‘introvert’ geniet. Anders is het gesteld met de ‘extrovert’. Die loopt tegen de muur op. Via het plafond weer omlaag.”
” Of het gezin met twee werkende ouders in een klein appartement, midden in de stad, met vier joelende kinderen, die ook nog eens af en toe les moeten krijgen. Die situatie doet denken aan een kleine kooi met teveel ratten, die elkaar de staart afbijten.”
” Laten we hopen dat de coronaonthouding niet te lang duurt. Het moet anderzijds ook weer niet te snel ophouden. Anders steekt het virus binnen de kortste keren weer z’n kop op. En daarna weer, en dan nog een keer. Dan belanden we in een situatie van periodieke onthouding, tenzij er intussen een pil is uitgevonden. Dé Pil.”
UNQUOTE

Na één jaar, omkijkend: het is goed gegaan
Als we nu terugkijken kunnen we vaststellen dat Rutte cs het eigenlijk heel goed hebben gedaan. Omzien dus zonder wrok. Het liep immers allemaal op rolletjes. Ik geef een paar voorbeelden.

Het ging goed met het vliegverkeer
Pandemieën verspreidden zich vroeger met de snelheid van een zeilschip of kamelenkaravaan, nu gaat het razendsnel de wereld over via Boeing 747’s. Vliegverkeer daarom aan banden gelegd door, internationaal, af te spreken de bezettingsgraad omlaag te brengen tot SO 5 (Seat Occupancy 5%). Dat wil zeggen ca 15 tot 20 passagiers in een Boeing 777, afhankelijk van de stoelindeling. Een economy class retour Amsterdam – Bali ging daardoor omhoog naar € 15.000. Dat de ongelijkheid in de maatschappij hierdoor groter werd is voor lief genomen.

De vaccinaties waren uitstekend geregeld
Een uitgekiende vaccinatiestrategie opgezet volgens het dogma van Dwight EisenhowerPlannen zijn niets, plannen (aanpassen) is alles”. Een uitgekiende start in de achterhoede van de landenmarathon. Slim, want niets is heerlijker dan inhalen. Op weg naar de koppositie.

Voldoende vaccins uit eigen kweek
De vaccinproductie werd genationaliseerd en vereenvoudigd door gebruik te maken van genetisch gemodificeerde koeien, de zgn mRNA koeien. Pharming had daarvoor de ‘know-how’ in huis (Stier Herman). Bood z’n octrooi aan, ‘open source’ (bedankt Pharming). Betekende de grootschalige omscholing van een groot aantal veehouders. Het mes snijdt aan meer dan twee kanten. Minder CO2 en NH3 uitstoot en boeren een eigentijds onderdak.

Antivaxxers werden overgehaald
Het probleem met de antivaxxers werd ook elegant opgelost. Er werd gezegd: ”Geen probleem. Als u ’t niet wilt, geven wij uw dosis aan iemand anders. Genoeg gegadigden”. Dat riep bij veel antivaxxers een FOMO reactie op. Fear of Missing Out, ook bekend van de verslaving aan sociale media. Resultaat? “Geef mij toch maar m’n dosis”.

Ondersteunende deskundigen ruim voorhanden
Er waren voldoende teams van deskundigen: OMT, het Red Team, een Logistiek Team (het Defensie Team), het Green Team en nog wat andere kleuren. Ik moest denken aan Victory Boogiewoogie van Piet Mondriaan. Elke avond volop ronde tafels in TV studio’s om de dag door te nemen met nog méér deskundigen en nog méér zienswijzen. Allemaal een duit in het zakje. Ideale bronnen van wijsheid voor de onderbouwing van het kabinetsbeleid.

Persconferenties volkomen begrijpelijk
De klare taal van de ‘persconferenties’ was voorbeeldig, elk woord door Irma met armgezwaai onderstreept. 17 miljoen journalisten aan de buis. Fantastisch. Iedereen begreep waar het om en over ging. Ook de laaggeletterden.

De avondklok aanvaardbaar gemaakt
Nog een voorbeeld. De avondklok (spertijd) werd aanvaardbaar gemaakt door het vuurwerkverbod voor jongeren te versoepelen. Rellen werden oogluikend toegestaan, wat ze weer minder aantrekkelijk maakten. Werd gecompenseerd door het kat-en-muis spel met de politie. Dat zorgde voor voldoende adrenaline. Snelrecht, geen taakstraf maar strafblad, een extra kick.

De horeca ook weer open
Zelfs de horeca werd geholpen. In opdracht van het RIVM stelden voedingswetenschappers van de WUR (Wageningen University & Research) een uitgekiend palet van voedingssupplementen samen bedoeld om het menselijk immuunsysteem te versterken. Belangrijkste ingrediënten: vitamine C en vitamine D. Op basis daarvan werden gerechten en dranken ontwikkeld, onder andere voor cocktails. Horeca ondernemingen die hiermee in zee gingen kregen het predikaat “veilig” en daarmee toestemming van het kabinet om open te gaan. Bovendien reageerden verzekeringsmaatschappijen met sponsorcontracten. Zij zagen wel wat in al die gezondheidsbevorderende maatregelen. Restaurants, terrassen, kroegen en speciale jongeren café’s lieten daar geen gras over groeien.

Kortom een eind-goed-al-goed jaar
Alles bijeengenomen is het een goed georkestreerde pandemie geworden, beter dan de Spaanse griep en al die pandemieën daarna. Het kabinet had gelukkig de kennis uit het verleden in z’n rugzak. Sterker nog het had ervan geleerd en het toegepast. Herstel.nl komt als mosterd na de maaltijd.
Chapeau!

Edwin Kisman

 

Lees de blog

Hoe de senangity daalt tijdens de ‘lockdown’
29 april 2020

..en de volgende. Een jaar lang corona in blogs 

Pas op voor loze beloftes
5 februari 2021

Cabinetspeak: denk als een laaggeletterde
12 oktober 2020

De ontwikkeling van het Covid 19-vaccin: van 8 jaar naar 6 maanden. Kan dat?
1 oktober 2020

Die experts, ze zeggen maar wat
5 augustus 2020

De Coronabril, het ei van Columbus?
4 juni 2020

Christo vs Rutte: mijn werk is vooral, overtuigen
2 juni 2020

1,5 meter: de kracht van herhaling
15 mei 2020

Huisarrest: buffelen of lummelen, hard werken of niksen?
22 april 2020

De pandemie: een ‘man-made extinction’?
9 april 2020

27

Cabinetspeak: denk als een laaggeletterde.

Het was snel duidelijk dat het niet duidelijk was.
Wat ze vertelden op 29 september, Mark en Hugo, een soort Kloris & Roosje ‘après la lettre’. Er kwam dan ook snel commentaar. Ik noem er twee.

Commentaren
Commentaar van Ellen Altenburg en Rob Punselie in de NRC van 30 september onder de kop “Moeilijke taal is rem op effectieve coronabestrijding”. Citaat: “…in de coronacommunicatie is tot nu toe nog een grote groep over het hoofd gezien: de groep van laaggeletterden, voor wie complexe taal een uitdaging is.
Die dag, in dezelfde krant, een redactioneel commentaar onder de kop “Coronacrisis is nu ook een communicatiecrisis”.
Ik ben het ermee eens. De gebruikte taal is te moeilijk. Onderonsjes jargon.

Vergeten doelgroep
De vergeten doelgroep zijn de 2,5 miljoen laaggeletterden. Inwoners van Nederland, ouder dan 16 jaar, die op hun begripsniveau bediend moeten worden. Eenvoudig Nederlands, niet perse Jip en Janneke taal. Ze worden vergeten in tegenstelling tot de 1,5 miljoen slechthorenden, waarvoor Irma Sluis en haar collega’s ingeschakeld zijn.

Onderonsjes jargon
“De exponentiële groei van het aantal coronabesmettingen, waarvan de bron niet te herleiden is”. Exponentiële groei bijvoorbeeld. Wie weet wat dat is? Hoger opgeleiden met een bèta achtergrond: “O ja, de Y-as is logaritmisch”. De overige hooggeletterden vermoeden dat het om een groei sneller-dan-snel gaat. En de rest? Die moet toch ook weten wat het duo Mark en Hugo staat te vertellen?

Geen verrassing
De kritiek hoeft het kabinet niet te verrassen. Vorig jaar schreef Peter Winterman in het AD van 23 oktober een artikel onder de kop: “Kabinet vindt eigen communicatie lastig te snappen: 100 taalexperts ingezet“. Het kabinet stelde een brigade van honderd taalexperts aan om brieven van de overheid begrijpelijker te maken. De taalcoaches trokken het land in om ambtenaren te helpen bij het schrijven van duidelijkere teksten” . Voor die Direct Duidelijke Brigade werd voor één jaar € 3 mln uitgetrokken. De resultaten van deze Brigade, na een jaar, leest u hier 2020 Taalbrigade 13 okt
De persconferentie van 13 oktober is ook onderhanden genomen! Zie Persconferentie 13.10.20.

Eerste stap?
De noodzaak begint echter door te dringen. Er sluipt al wat rechttoe rechtaan beeldspraak binnen. Goed te begrijpen. In het NPO gesprek met de Minister-president afgelopen vrijdag, sprak deze van een probleem dat ie “plat geslagen had met een hamer. ‘t Was echter nog niet plat genoeg”. De volgende klap volgt dinsdag.

Denk als een toehoorder, als een laaggeletterde
Er zijn meer voorbeelden van onbegrijpelijk taalgebruik. Zie de andere blogs die ik over klare taal geschreven heb.
Denk maar aan de kruistocht van Paul Romer, tegen het taalgebruik van zijn ambtenaren bij de Wereldbank. Zijn boodschap “Iedereen bij de bank zou ernaar moeten streven helder en beknopt proza te produceren. Dat bespaart de lezer tijd en inspanning. We moeten meer aan de lezer denken”. Hij kreeg het niet voor elkaar. Moest vertrekken bij de bank. Ontving wel vorig jaar de Nobelprijs voor Economie.
Ook voor de persconferenties van Mark en Hugo geldt: denk als een toehoorder, denk als een laaggeletterde

Boodschap niet aangekomen
De boodschap waar het nu om gaat is niet begrepen, niet omarmd, niet aanvaard, terzijde gelegd, niet in de praktijk gebracht en niet bestendig. Kortom niet aangekomen. De boodschap “Beperk de virale belasting” is eigenlijk heel simpel. Het motto voor de ondersteuning zou dat van de Drie Musketiers kunnen zijn: “Eén voor allen en allen voor één”.

Hoe zou het anders kunnen?
Kabinet, zoek een tekstschrijver die in de juiste taal, heldere teksten voor de persconferenties schrijft.
Of schakel naast de gebarende Irma Sluis een simultaanvertaler in, die de taal van Mark en Hugo in eenvoudig Nederlands vertaalt.
Nu zijn er tolken zat, voor het vertalen van een vreemde taal naar het Nederlands en andersom. Maar tolken die Hoog Nederlands naar Laag Nederlands vertalen moeten nog geschoold worden.
De hoogste tijd.

Edwin Kisman

Zie de Klare Taal Blogs
Bankspeak? Denk als een lezer – 27 april 2018
Courtspeak? Denk als een rechter – 2 mei 2018
Financespeak: klaretaal graag, denk als een geldlener – 22 mei 2018
De Klare Taal Compagnie – 24 oct 2019

Direct Duidelijk Brigade
Zie mededeling 13.10.20

Persconferentie 13 oktober 2020

13