Jaar: 2015

RELX: Elsevier?
What’s in a name?

My Ideas - 22Het volgende is een fragment uit ‘125 jaar Misset’ een jubileumuitgave uit 1998 ter gelegenheid van het 125-jarig bestaan van (Uitgeversmaatschappij C.) Misset.

“De fusie met Bonaventura had tot gevolg dat Misset opging in de nieuwe combinatie Elsevier bedrijfsinformatie. […] Veel bedroefde reacties kwamen daar niet op. Toch kon oud-algemeen directeur Voors het niet laten om zijn ongenoegen te uiten: “Ik vind het onbegrijpelijk dat Misset als sterk merk is ingeruild voor een ander merk. Misset was toch een keurmerk dat stond voor degelijke en betrouwbare informatie.” Directeur Haank reageerde er nuchterder op: “We leveren een sterk merk in voor een nog sterker merk.”

Het sterke merk ‘Elsevier bedrijfsinformatie’, op zijn beurt, werd later (2001) ingewisseld voor ‘Reed Business’ al dan niet met de toevoeging ‘Information’. ‘Degelijk’ en ‘betrouwbaar’ passen nog steeds bij de informatieproducten die in Doetinchem en elders binnen RELX—de nieuwe naam van Reed Elsevier—gemaakt worden. Maar de écht leidende begrippen hebben al een aantal decennia vooral te maken met winstgevendheid, aandeelhouders en beurskoers.

Meer lezenRELX: Elsevier?
What’s in a name?

iPad Pro & Apple Pencil:
een grote sprong voorwaarts

ProPennetje_uitsnedeBegin van dit jaar schreef ik over hulpmiddelen voor uitgeverijen: redactiesoftware en mobiel werken.

Een mooie aanvulling hierop vormt de komst van de iPad Pro en zijn satelliet de Apple Pencil, die ik hierna de Pro en het Pennetje zal noemen. De combinatie van beide noem ik Duo.

Vanaf 11 november was het Duo in Nederland verkrijgbaar. Twee weken later kreeg ik ’m, van mijn zoon Daan.
Een nuttig hulpmiddel voor de creatievelingen (‘creators’)  in de uitgeverij.

Meer lezeniPad Pro & Apple Pencil:
een grote sprong voorwaarts

Advocatenblad: orde op zaken

Advocatenblad
Machtsstrijd binnen de Nederlandse Orde van Advocaten met de zeggenschap over de redactionele inhoud van het prestigieuze Advocatenblad als inzet (illustratie: Edwin Kisman)

Begin oktober werd bekend dat het Advocatenblad met ingang van 1 januari 2016 verhuist van Sdu Uitgevers (verder: ‘Sdu’) naar Boom Juridische uitgevers (verder: ‘Boom’).

Het bericht roept bij mij een aantal vragen op, waarvan de ‘waarom-vraag’ het hardst om de voorrang vecht. Wat ik mij verder afvraag is hoe zo’n verhuizing tot stand komt: wie nam het initiatief; werd er een ‘pitch’ uitgeschreven, en stond die open voor alle uitgeverijen of voor een select gezelschap. Dan nog onwetend van wat ik verderop in dit verhaal vertel, begin ik met een e-mail aan Sdu

Meer lezenAdvocatenblad: orde op zaken

Footprint Petrochem
een aantal maten kleiner

PetrochemErik Timmermans, directeur van het Informatiecentrum Papier en Karton schreef een artikel waarin hij vertelt hoe het vaktijdschrift Petrochem zijn footprint—de belasting van het milieu door de productie van het tijdschrift—met veertig procent wist te verminderen.

Petrochem is een uitgave van Industrielinqs pers en platform (verder: Industrielinqs) dat ook de uitgeverij is van de vaktitels: iMaintain, Duurzaam Geproduceerd en Utilities. Directeur/uitgever van/bij Industrielinqs is Wim Raaijen.

Omdat in het verhaal van Erik de achtergronden bij de keuzes die de uitgever maakte wat onderbelicht blijven, stelden wij Wim een aantal aanvullende vragen.

Meer lezenFootprint Petrochemeen aantal maten kleiner

Mind mappen, een krachtig hulpmiddel

Microsoft Word - Document3‘Mind mappen’ is een hulpmiddel bij schrijven, notuleren en denken. De techniek is eenvoudig. Zij is te leren door er mee te werken.

Louise Roosmalen, journalist, zegt: “Ik gebruik mind mappen bij interviews. Sterker nog, soms luister ik alleen maar en maak naderhand een mind map. Dat lukt me zelfs een dag later nog. Het is een soort schematische vastlegging, die ik vervolgens uitwerk, in een artikel”.

‘Mind mappen’ is een techniek die in de zeventiger jaren voor het eerst op systematische wijze werd toegepast door Tony Buzan. Hij heeft zelfs het woord ‘Mind Map’ geregistreerd.

Meer lezenMind mappen, een krachtig hulpmiddel

Content curation is hot
Brand uw vingers niet

Content Curation
content curation: tijdrovend hand- en denkwerk dat zich (nog) niet laat automatiseren (illustratie: Edwin Kisman)

“In de serie flauwekulbegrippen die de journalistiek hebben geïnfecteerd: contentcuratie.” Zo begint Sheila Sitalsing haar column in De Volkskrant van 31 oktober jl. Wat volgt is een vermakelijke tekst die—met de voorbeelden die zij geeft—de spijker op de kop slaat. Content curation—ik gebruik in het vervolg de Engelse term—zou ook zo maar kunnen opduiken als ‘jeukwoord’ in de rubriek ‘De Kantoorjungle’ van Japke-Doutzen Bouma in NRC.

Ja, content curation is ‘hot’. Het wordt in kringen van online goeroes—met in hun kielzog uitgevers—gezien als een manier om uit de huidige misère in Uitgeefistan te raken. Reden genoeg dus om het internet af te struinen naar informatie over dit onderwerp en te proberen feiten, flauwekul en jeukwoorden van elkaar te scheiden.

Meer lezenContent curation is hot
Brand uw vingers niet

Neem aan van mij, een bijschrift hoort er bij.

2015 Caption Bij een bezoek aan een Amerikaanse krant zei een redakteur me eens: “Weet je wie hier eigenlijk het meest zou moeten verdienen? De schrijver van de bijschriften bij foto’s. Dat zijn de best gelezen teksten van de krant”.
In dat laatste had hij in ieder geval gelijk. Bijschriften zijn teksten die altijd gelezen worden.

Dat wordt ook onderstreept door wat Annieke Kranenberg, ombudsvrouw van de Volkskrant op 27 september 2014 schreef over foute fotobijschriften en onjuiste aannames: “Het is veel lezers een doorn in het oog: fouten in fotobijschriften. Ze komen relatief vaak voor en er wordt veel, heel veel over geklaagd. Ik schat dat een kwart van de rubriek ‘Aanvullingen & Verbeteringen’ erdoor wordt ontsierd.’

Meer lezenNeem aan van mij, een bijschrift hoort er bij.

Wat, als je niet krijgt wat je verwacht?

2015 Verwachting 5novkopieWe hadden vrijkaartjes voor het zondagmorgenconcert in de Doelen, met Simon & Garfunkel.
Een bijna volle zaal met grijze duiven. Jaargenoten van Paul en Art, ‘baby boomers’. Jaren zeventig, vorige eeuw.
Een promo dame leidt het concert in, noemt uitgebreid de sponsoren en zegt te hebben genoten van de zangers, hele goede ‘soundalikes’.
Nog steeds gaat er niet een lichtje bij me branden.
Dan komen ze op, de ‘stand-ins’ van Simon en Garfunkel.

Meer lezenWat, als je niet krijgt wat je verwacht?

Internationale vaktijdschriften

Vakblad voor échte melkveehouders

Een cadeautje van AgriMedia in de post: het eerste nummer van Elite, vaktijdschrift voor melkveehouders. Uitgeverij AgriMedia uit Wageningen treedt op als uitgever. Ik zeg bewust ‘treedt op’ omdat Elite een internationaal vaktijdschrift is. Het ‘origineel’ komt van de Duitse uitgeverij Landwirtschaftsverlag Münster; vrij vertaald: een ‘agrarische uitgeverij’. Landwirtschaftsverlag Münster schijnt de grootste Europese landbouwuitgeverij te zijn, met ruim dertig online- en printmedia. Zoals uit de samenwerking met AgriMedia al blijkt, beperkt het uitgeven zich niet tot Duitsland; uit de titellijst kan geconcludeerd worden dat ook voor de Oostenrijkse- en Poolse agrariër wordt uitgegeven—wellicht ook voor doelgroepen in andere Europese landen. Het spectrum is daarbij breed: niet alleen titels waarbij uit de naam al valt af te leiden dat het zich tot professionals richt—zoals bijvoorbeeld Fleischrinder Journal en Milchrind—maar ook titels als Landlust en Reiter und Pferde in Westfalen; titels die zich naar mijn gevoel ook op de niet-agrarische lezer richten. In het rijtje titels kom ik namen tegen waarvan ik een

Meer lezenInternationale vaktijdschriften

De ‘scannende’ lezer

Ideas - 84kopieWat verwacht de lezer van een vakblad? Dat het zijn informatiebehoefte bevredigt! Informatie die hem ondersteunt bij de uitoefening van zijn beroep.

Het is dus de taak van de uitgever en de redactie om de juiste ‘content’ te leveren en daarnaast de toegankelijkheid van die informatie te optimaliseren. De lezer te helpen bij zijn zoektocht door het blad.
Goede content en laagdrempelige toegang. Dat eerste lukt wel, het laatste is vaak een probleem.

Meer lezenDe ‘scannende’ lezer

APK ook nodig voor tijdschriften

Microsoft Word - Document3Het regelmatig evalueren van een tijdschrift is een must om de afstemming van het blad op zijn lezers optimaal te houden. ‘Uit focus’ raken betekent ellende.

“Wordt het niet eens tijd je blad te evalueren?” vraagt Oskar Hamersteen tijdens het uitgeefoverleg aan Kwa Li Teit, de hoofdredacteur van Delta. Deze reageert lichtelijk geïrriteerd: “Hoezo? Het loopt lekker. Ik heb geen klachten. ‘k Had gisteren nog een lezer aan de lijn met complimenten voor de lay-out”.
Oskar: “Klopt Teit, het is een mooi blad, maar van tijd tot tijd je blad tegen het licht houden is beter dan te wachten tot het mis gaat. Bovendien houdt het je redactie scherp. ’t Voorkomt dat ze in slaap vallen”.
Teit is nog niet overtuigd en beantwoordt Oskars betoog met een donkere blik.

Meer lezenAPK ook nodig voor tijdschriften

Partij voor de Dieren
spant het paard achter de wagen

Folder BlockerDe Amsterdamse afdeling van de Partij voor de Dieren (PvdD) heeft een concept Algemene Plaatselijke Verordening (APV) opgesteld voor de introductie van een Ja|Ja-sticker ter vervanging van de  Nee|Nee- en Nee|Ja-sticker. De bedoeling van de PvdD is dat bewoners met de nieuwe sticker expliciet aangeven brievenbusreclame te willen ontvangen. Brievenbusreclame is volgens de PvdD verspilling van grondstoffen, levert (zwerf)afval op en zou ook een negatieve klimaatimpact tot gevolg hebben.  Met de introductie van een Ja|Ja-sticker wil de PvdD het gebruik van digitale hulpmiddelen om reclamefolders te lezen stimuleren. Dat zou wel goed zijn voor het milieu. Met de Ja|Ja-sticker wordt een opt in-systeem voor fysieke post geïntroduceerd, dat verder gaat dan reclamedrukwerk alleen. Ook huis-aan-huis kranten vallen eronder. Een gevaarlijke ontwikkeling voor uitgevers, de pers, vrijheid van meningsuiting en uitoefening van democratische rechten. Burgers dreigen verstoken te blijven van belangrijke informatie van bijvoorbeeld de gemeente.

Meer lezenPartij voor de Dieren
spant het paard achter de wagen

Ad blockers: ramp of zegen

Ad blockers: ramp of zegenDe afgelopen weken was er nogal wat te doen over ad blockers; reclamewissers in ’t Nederlands. Zo’n ad blocker weert reclame tijdens het surfen op internet De commotie laaide op nadat Apple besloot ad blockers toe te staan in zijn browser ‘Safari’.

Ik wilde een ‘sluitend’ verhaal over ad blockers schrijven. Een blog is daarvoor niet het passende medium. Daarom geef ik hieronder commentaar bij recente artikelen over ad blockers en nog enkele, zoals Kees Fens dat noemde, ongekamde gedachten bij het onderwerp.

Ben Barokas zoekt naar oplossingen

Ben Barokas is de oprichter van Sourcepoint, en spreker op het aanstaande Digital Innovators’ Summit (DIS) dat van 20 tot en met 22 maart 2016 in Berlijn wordt gehouden. Op de website van DIS is het artikel ‘How an ex-Googler is hoping to solve ad blocking and other publishers conundrums’ te lezen. Sourcepoint zoekt het in een transparante uitwisseling van content en geld tussen lezers, uitgeverijen en adverteerders. In dat artikel schrijft hij onder meer: ‘The one choice that should not be available is to consume content without compensating the publisher’. Maar dat is nu precies zoals uitgeverijen hun lezers hebben opgevoed: de inkomsten uit de lezers- en adverteerdersmarkt zijn al decennia lang ernstig uit balans. Uitgeverijen hebben dat geweten en hebben die situatie bewust laten voortbestaan. De enkele uitgever die wees op het risico werd niet gehoord. Het is daarom naar mijn idee niet terecht om nu ineens ‘de bal’ bij de lezers neer te leggen.

De kurk waarop internet drijft zinkt

‘Reclame is de kurk waarop internet drijft’, lees ik in een artikel in de Volkskrant over ad blockers. Laat ik eens aannemen dat deze situatie vooral voor online media geldt. Dan ben ik bang dat ‘we’ al enige tijd aan het zinken zijn; we hebben het alleen nog niet in de gaten omdat iedereen naar de horizon tuurt (‘land in zicht!’) en niemand notie neemt van de averij die ‘onze’ kurk oploopt. Het zinken gaat maar heel langzaam, maar nu is dan het moment gekomen dat onze voeten nat worden.
Het drijfvermogen van de kurk wordt aangetast door twee elkaar versterkende fenomenen: de toename van het aantal online media en—als gevolg daarvan—de toename van het aantal online adverteerders (nodig voor het (mede)financieren van de online media). Dat is nog niet alles: naarmate er meer aanbieders (adverteerders) zijn bij een min of meer gelijkblijvend aantal prospects, zal het effect van advertenties afnemen; niet alleen het aantal prospects blijft min of meer gelijk, maar ook—en dat is even zo belangrijk—de hoeveelheid middelen (geld) die zij ter beschikking hebben. Vooral in kringen van online goeroes wil men nog wel eens aan deze wetmatigheden voorbij gaan. De, ogenschijnlijk, eenvoudigste manier om het afnemen van het reclame-effect te compenseren is ‘harder roepen’, resulterend in opdringerige, door de lezer ongewenste reclame.

Bakzeil gehaald bij rechters

De recente reacties van de advertentie- en uitgeefbranche op het doorstoten van ad blockers zijn daarom te begrijpen, maar missen elke realiteitszin. Eerder dan zich af te vragen waarom lezers ad blockers installeren, dreigt het Interactive Advertising Bureau (IAB) met rechtszaken tegen de producenten ervan. Dat een aantal Duitse uitgeverijen inmiddels nul op het rekest kreeg van de rechter heeft het IAB kennelijk ook niet bij zinnen gebracht. Deze uitgeverijen—waaronder het gerespecteerde Handelsblatt—wilden een verbod op ad blockers. Realiteitszin is er wel bij de bestuurder van de Nederlandse tak van het IAB; die zegt geen voorstander te zijn van rechtszaken. 

Lezers pikken het niet

Diederik Ubels van MobPro debiteert in het Financieele Dagblad: “[dat er een balans moet worden gevonden] tussen advertenties die niet hyperirritant worden gevonden, maar toch opvallen”. Hyperirritant? Fijn! Daarnaast ook ‘gewoon’ irritante advertenties. Het toenemend—en inmiddels massale—gebruik van ad blockers rechtvaardigt de gedachte dat de meeste advertenties in één van deze categorieën moet worden ingedeeld. Dit besef komt rijkelijk te laat, en klinkt daarom hypocriet.

Tegengif helpt niet

Inmiddels is er ook software ontwikkelt die ad blockers onschadelijk maakt. De makers daarvan gaan er geheel aan voorbij dat niet het stukje software met de naam ‘ad blocker’ het probleem is, maar de consument die de ad blocker installeert. Daarmee is  een ad blocker ontstaan van vlees en bloed, met hersenen!

De organisatie van het auteursrecht

auteursrechtorganisatiesEen tijdje terug stuitte ik in een artikel op de naam ‘Lira’. Lira? De naam kende ik uit het verleden, maar ik kon het niet meer goed plaatsen. Had het met leesbevordering te maken of zou ik het in de hoek van het auteursrecht moeten zoeken? Google bracht uitsluitsel: Lira heet voluit: Stichting Literaire Rechten Auteurs. Het is de auteursrechtorganisatie voor schrijvers en vertalers in de ruime zin van deze woorden. Lira zorgt ervoor dat zij vergoedingen ontvangen voor het (her)gebruik van hun werk.
Vervolgens viel mijn oog op een op mijn bureau slingerende factuur van de Stichting Reprorecht; die moet ik nodig eens opbergen in de ordner waar de boekhouding in zit. In een periode van een paar minuten kwamen er twee auteursrechtorganisaties aan mij voorbij en ik realiseerde mij dat er nog veel meer ‘clubs’ bestaan op het gebied van het auteursrecht. Ik vroeg mij af of er een ‘allesomvattend’ overzicht zou bestaan van al die organisaties. Dat zou immers een handige tool kunnen zijn voor de lezers van dit blog.

Overzicht
Een e-mail aan het Nederlands Uitgeversverbond (verder: NUV) is bij dit soort vragen altijd een goede eerste stap. Per kerende mail kwam er een link naar de betreffende pagina op de NUV-website. Mooi zo, het NUV had kennelijk zijn ‘verantwoordelijkheid’ genomen. Bij nadere bestudering van het overzicht viel mij op dat een verdere indeling van alle gepresenteerde organisaties geen kwaad zou kunnen. Ook viel mij op dat niet alle genoemde organisaties evenveel met auteursrecht van doen hebben. Wat te denken van de Koninklijke Bibliotheek (verder: KB) in dit overzicht? Er zal zeker een verband zijn tussen de KB en het auteursrecht, daar twijfel ik niet aan, maar het gaat mij te ver om de KB een auteursrechtorganisatie te noemen. Gelukkig stonden de ‘pure’ auteursrechtorganisaties—voor welke auteursrecht de core business is— er ook tussen. Ik legde mijn voornemen het overzicht tot een afbeelding—een infographic—terug te brengen aan het NUV voor. Daarop werd positief gereageerd: het was geen probleem als ik de teksten van de website zou ‘kopiëren en plakken’ in mijn infographic. Het resultaat van die arbeid is een interactieve InDesign-document. Op de pagina ‘Winkel’ vindt u een gratis link naar het document.

Interactieve pdf
Leuk speelgoed zo’n interactief document. Al spelend bekroop mij echter het gevoel dat ik nog niet klaar ben. Auteursrecht kent veel meer facetten dan alleen het—allesomvattende?—overzicht. Het NUV wees mij er al op dat er onderscheid gemaakt zou kunnen worden tussen collectieve beheerorganisaties en incasso-organisaties. En over incasso gesproken: hoe zit het eigenlijk met de geldstromen? Hoe zorgt een kleine of grote uitgeverij, een auteur, een fotograaf of een componist ervoor dat hij zijn rechtmatig deel krijgt? Er is dus nog laken voor de schaar. Het interactieve document zal daarom ‘meegroeien’ met het naar verloop van tijd toenemend door- en inzicht. Voor dit moment hoop ik dat het interactieve document  ook u aan het denken zet.

Eric Ravestijn

Het interactieve document kan bekeken worden door onder de pagina ‘Winkel’ op de link te klikken in het artikel ‘Overzicht auteursrechtorganisaties’.

De Seinpost innoveert ingrijpend

2015 SeinpostBToen begin van dit jaar Arend-Jan, ’no-nonsense’, Baars als gezagvoerder
aan boord kwam van de Seinpost, de grootste krant van Nederland die al enige tijd water maakte, kon de bemanning op z’n klompen aanvoelen wat er zou gaan gebeuren.

„Waar zit het lek?”
„Dat hebben we vorig jaar al proberen te dichten. Met een tabloïd. Maar het blijft sijpelen”, antwoordt Jim Eden, de eerste stuur, zonder een direct antwoord te geven.
Baars: „Luister Jim, we gaan het op mijn manier doen, ‘take it or leave it’”. Jim hield het voor gezien. Zag er geen uitdaging  in en vertrok.

Meer lezenDe Seinpost innoveert ingrijpend