Het was snel duidelijk dat het niet duidelijk was.
Wat ze vertelden op 29 september, Mark en Hugo, een soort Kloris & Roosje ‘après la lettre’. Er kwam dan ook snel commentaar. Ik noem er twee.
Commentaren
Commentaar van Ellen Altenburg en Rob Punselie in de NRC van 30 september onder de kop “Moeilijke taal is rem op effectieve coronabestrijding”. Citaat: “…in de coronacommunicatie is tot nu toe nog een grote groep over het hoofd gezien: de groep van laaggeletterden, voor wie complexe taal een uitdaging is.”
Die dag, in dezelfde krant, een redactioneel commentaar onder de kop “Coronacrisis is nu ook een communicatiecrisis”.
Ik ben het ermee eens. De gebruikte taal is te moeilijk. Onderonsjes jargon.
Vergeten doelgroep
De vergeten doelgroep zijn de 2,5 miljoen laaggeletterden. Inwoners van Nederland, ouder dan 16 jaar, die op hun begripsniveau bediend moeten worden. Eenvoudig Nederlands, niet perse Jip en Janneke taal. Ze worden vergeten in tegenstelling tot de 1,5 miljoen slechthorenden, waarvoor Irma Sluis en haar collega’s ingeschakeld zijn.
Onderonsjes jargon
“De exponentiële groei van het aantal coronabesmettingen, waarvan de bron niet te herleiden is”. Exponentiële groei bijvoorbeeld. Wie weet wat dat is? Hoger opgeleiden met een bèta achtergrond: “O ja, de Y-as is logaritmisch”. De overige hooggeletterden vermoeden dat het om een groei sneller-dan-snel gaat. En de rest? Die moet toch ook weten wat het duo Mark en Hugo staat te vertellen?
Geen verrassing
De kritiek hoeft het kabinet niet te verrassen. Vorig jaar schreef Peter Winterman in het AD van 23 oktober een artikel onder de kop: “Kabinet vindt eigen communicatie lastig te snappen: 100 taalexperts ingezet“. Het kabinet stelde een brigade van honderd taalexperts aan om brieven van de overheid begrijpelijker te maken. De taalcoaches trokken het land in om ambtenaren te helpen bij het schrijven van duidelijkere teksten” . Voor die Direct Duidelijke Brigade werd voor één jaar € 3 mln uitgetrokken. De resultaten van deze Brigade, na een jaar, leest u hier 2020 Taalbrigade 13 okt
De persconferentie van 13 oktober is ook onderhanden genomen! Zie Persconferentie 13.10.20.
Eerste stap?
De noodzaak begint echter door te dringen. Er sluipt al wat rechttoe rechtaan beeldspraak binnen. Goed te begrijpen. In het NPO gesprek met de Minister-president afgelopen vrijdag, sprak deze van een probleem dat ie “plat geslagen had met een hamer. ‘t Was echter nog niet plat genoeg”. De volgende klap volgt dinsdag.
Denk als een toehoorder, als een laaggeletterde
Er zijn meer voorbeelden van onbegrijpelijk taalgebruik. Zie de andere blogs die ik over klare taal geschreven heb.
Denk maar aan de kruistocht van Paul Romer, tegen het taalgebruik van zijn ambtenaren bij de Wereldbank. Zijn boodschap “Iedereen bij de bank zou ernaar moeten streven helder en beknopt proza te produceren. Dat bespaart de lezer tijd en inspanning. We moeten meer aan de lezer denken”. Hij kreeg het niet voor elkaar. Moest vertrekken bij de bank. Ontving wel vorig jaar de Nobelprijs voor Economie.
Ook voor de persconferenties van Mark en Hugo geldt: denk als een toehoorder, denk als een laaggeletterde
Boodschap niet aangekomen
De boodschap waar het nu om gaat is niet begrepen, niet omarmd, niet aanvaard, terzijde gelegd, niet in de praktijk gebracht en niet bestendig. Kortom niet aangekomen. De boodschap “Beperk de virale belasting” is eigenlijk heel simpel. Het motto voor de ondersteuning zou dat van de Drie Musketiers kunnen zijn: “Eén voor allen en allen voor één”.
Hoe zou het anders kunnen?
Kabinet, zoek een tekstschrijver die in de juiste taal, heldere teksten voor de persconferenties schrijft.
Of schakel naast de gebarende Irma Sluis een simultaanvertaler in, die de taal van Mark en Hugo in eenvoudig Nederlands vertaalt.
Nu zijn er tolken zat, voor het vertalen van een vreemde taal naar het Nederlands en andersom. Maar tolken die Hoog Nederlands naar Laag Nederlands vertalen moeten nog geschoold worden.
De hoogste tijd.
Edwin Kisman
Zie de Klare Taal Blogs
Bankspeak? Denk als een lezer – 27 april 2018
Courtspeak? Denk als een rechter – 2 mei 2018
Financespeak: klaretaal graag, denk als een geldlener – 22 mei 2018
De Klare Taal Compagnie – 24 oct 2019
Direct Duidelijk Brigade
Zie mededeling 13.10.20
Persconferentie 13 oktober 2020
Was het vorig jaar de ophef rond het stikstofplan, nu is ‘t het voorstel voor de stikstofwet, waardoor stikstof weer uit de kast komt. Uit de ijskast van Carola Schouten. Ze bood het op 13 oktober aan de Tweede Kamer aan.
