Als de situatie weer normaal wordt, postcorona, waar gaan we dan werken? ‘Oldskool’ op kantoor of ‘Newskool’, thuis of op andere lokaties? Dat hangt er van af om wie het gaat. Wie de keuzevrijheid heeft, wie niet. Wie wil, wie niet.
Postcorona?
Wanneer zal dat overigens zijn, postcorona: 28 april, 19 mei, 19 juni, 19 juli? Je weet het maar nooit met dit ‘roller coaster’ beleid, met minkukels aan de knoppen, de neurotische risico-inschatting van ‘His Masters Voice’ (RIVM), het falend logistiek management (had het leger ingezet), het ontbrekend gevoel voor urgentie (‘First Things First’) en het ontnemen van eigen verantwoordelijkheid (GGD Noord Limburg, Burgemeesters grote steden). Enfin, we zien wel wanneer het gestrande schip weer vlot getrokken wordt.
Het thuiscohort
Als het eenmaal zover is komt de vraag: blijven we thuis werken of niet? En wie hebben die luxe van een keuze?
De kantoorwerkers: administrateurs, schrijvers, ontwerpers, boekhouders, planners, denkers, tekenaars, cartoonisten, uitgevers, bladenmakers, CEO’s, managers en zo nog wat.
Voor wie het blijft zoals het was?
En wie kunnen niet kiezen?
De handwerkers: lopendeband werkers, chauffeurs, thuisbezorgers, havenarbeiders, stratenmakers, koks, obers, bartenders, zorgpersoneel, schoonmakers, boeren, tuinders, vissers, aannemers, timmerlieden, metselaars, electriciens en ‘last but not least’ de (ongewild) werklozen.
Het nieuwe normaal
De verwachting is dat een deel van het thuiscohort blijft hangen in de corona modus, wat zij beschouwen als het nieuwe normaal. Thuiswerken, in ieder geval buiten kantoor, heeft immers veel voordelen. Het scheelt veel overlegtijd, reistijd en -kosten. Vergaderingen zijn korter. Het nadeel van minder sociaal contact verdriet vooral de extraverten.
Productiviteit
Van de zijde van werkgevers zijn er bedenkingen tegen het thuiswerken. Een ‘systeem 1’ weerstand. De productiviteit van thuiswerkers zou lager liggen. En, voor sommige managers, geldt “We hebben geen controle over ze”. Duidelijk een kwestie van vertrouwen en daarmee samenhangend de verantwoordelijkheid die een werknemer wel of niet heeft gekregen. Dat hangt af van de bedrijfscultuur.
Hogere productiviteit
Die productiviteit is niet persé lager. Japke Bouma schrijft in de NRC van 23 maart 2021 over een grootschalige enquête: “…waarvan de resultaten vorige week bekend werden, om precies te zijn. Uitgevoerd in de periode april-december 2020, onder ruim veertigduizend kantoorwerkers van onder meer de rijksoverheid, door het Center for People and Buildings, de TU Delft en de TU Eindhoven. Daaruit blijkt dat een meerderheid (55 procent) van de thuiswerkers de eigen productiviteit met een vol punt meer waardeert (een 7,7) dan in de periode vóór corona. 70 procent van de thuiswerkers vindt bovendien dat ze zich thuis een stuk beter kunnen concentreren dan op kantoor. Slechts een derde meldde dat het gezamenlijke werk met collega’s lijdt onder thuiswerken. Met andere woorden: het werkt een stuk lekkerder met je manager op afstand”.
Of toch lager?
Een commentaar van de FIPP (International Federation of Periodical Publishers) op de gewijzigde werkomstandigheden, tevens een pleidooi voor een hybride situatie stelt het volgende.
“The first is the shift away from Monday to Friday, 40-hour working weeks towards a flexible office model, with employees working from home 100 per cent of the time in many cases. While this change has many upsides, productivity of home workers is down 40 per cent, and publishers shouldn’t rush to do away with their offices altogether. “The office won’t disappear,” said Señor. “Some journalism just cannot be done from home. Meeting sources, going to events, door-stepping politicians: this is what creates journalism worth paying for.” A hybrid model therefore seems the most likely and desirable arrangement for the future”.
Hybride situatie
Wat zijn de gevolgen voor kantoren? Ook in de hybride praktijk kunnen veel kantoren verkleind of zelfs ontmanteld worden. Er kan een andere bestemming aan worden gegeven: woningen, ‘workspaces’ (neutrale compartimenten in gebouwen) voor zzp’ers en voor in de buurt wonende werknemers.
Wie wil thuis werken?
Veel hangt af van de thuissituatie voor wie wil thuiswerken. Een kleine ruimte, op driehoog achter, drie spetterende kinderen die niet naar school mogen en les moeten hebben? Een slechte relatie? Liever om acht uur ’s ochtends al het huis uit?
Zijn de omstandigheden echter wel goed en heb je bijvoorbeeld een goed ingericht tuinhuisje (Roald Dahl) met supersnel internet, dan is het duidelijk: thuiswerken is favoriet. Dat geldt vooral voor de introverten. Eén dag naar kantoor is ruim voldoende om bij de koffiemachine met je collega’s bij te praten. Voor extraverten ligt die verhouding net andersom.
Andere optie: digitale nomaden
Een andere optie is het zwervend werken, gefaciliteerd door het wereldwijde digitale netwerk (www). Het heeft niet het voordeel van lagere kosten, maar wordt gecompenseerd door een hoge mate van welbevinden (‘well being’).Dankzij de zelfgekozen, stimulerende en creatieve omgeving. Een cocon waarin een ultieme concentratie bereikbaar is. Goed voor denkers, schrijvers, tekenaars, mindmappers. Werken, zwervend langs tropische oorden of in een camper, gewoon in Nederland. Wow.
Creatieve werkplekken
In zijn boek “Dagelijkse Rituelen” beschrijft Mason Curry de gewoontes en werkplekken van een groot aantal schrijvers. Zoals:
Agatha Christie
“Het enige wat ik nodig had was een stevige tafel en een typemachine. Een wastafel met een marmeren blad in de slaapkamer was een goede plek om te schrijven; de eettafel als er niet gegeten werd, was ook geschikt.
Graham Greene
Om de afleiding thuis te ontvluchten, huurde Greene een privéwerkkamer op een geheim adres en met een telefoonnummer dat alleen zijn vrouw kende.
Martin Amis
Amis reed met zijn auto naar een eigen kantoor op zo’n anderhalve kilometer van zijn Londense appartement
Maya Angelou
“Ik heb een hotelkamer waar ik schrijf – een kleine spartaanse kamer met alleen een bed, en soms, als ik geluk heb, met een fonteintje “.
Per saldo: thuiswerken of niet?
Ongetwijfeld wordt het nieuwe normaal voor ‘kantoorwerkers’ anders. De situatie zal nog even schommelen, maar zich op een gegeven moment stabiliseren. Het zal een hybride situatie worden: 30-40% op kantoor, de rest van de werktijd elders, thuis of in een ‘workspace’ ergens anders.
Vergeet echter niet de ‘vleugellamme’ managers die met een wanhopige charme-manipulatie, Mary Howitt citerend, zullen proberen hun ondergeschikten ‘binnen boord’ te houden en hen zullen mailen ‘Will you walk into my parlour?’, zoals de spin riep tegen de vlieg.
Uiteindelijk zal het een ‘macro-meso-micro’ afweging worden van de vóór- en nadelen.
Edwin Kisman
Kijk op YouTube
“The Spider and the Fly” by Mary Howitt (read by Tom O’Bedlam)
Thuiswerken in het pre-internet tijdperk 1986 Koot en Bie
Lees ook gerelateerde columns
Huisarrest: buffelen of lummelen. Hard werken of niksen?
22 apr 2020
Hoe de senangity daalt tijdens de ‘lockdown’
29 april 2020
De werkplek, een veilige en inspirerende cocon
28 sep 2017
Alleen zijn, ten uitvoer gebracht
8 dec 2017
Mobiel werken: de moderne nomade
13 apr 2015
Mobiel schrijven in Indonesië
13 dec 2017
