Helaas. Ik hoorde (ik lees geen kranten meer) dat er géén Minister voor Digitale Zaken komt, een minister waar diverse partijen (zie leeslijst) voor hebben gepleit en ik ook. ’t Wordt een Staatssecretaris, slechts. Geen bovenbaas om met Marten Toonder te spreken. Bovendien, een onderbaas met nog een andere klus, Koninkrijksrelaties. Nou, dan weet je het wel. Dat wordt de helft van de tijd mobiel werken op het zonnige Aruba.
Staatssecretaris met ervaring
Een voordeel is dat de nieuwe Staatssecretaris al ervaring heeft met Toeslagen. Onder haar bewind groeide immers de uitvoering van die sociale maatregel uit tot een affaire.
Geen Minister, maar Staatssecretaris, tweede garnituur. Niet de statuur en het gezag van een minister. Ze mag opdraven in het overleg in de Ministerraad als haar beleidsterrein aan de orde is, maar ze heeft geen stemrecht. Behalve wanneer ze haar Minister vervangt. In het buitenland mag ze wel met “Minister” worden aangesproken, bijvoorbeeld als ze een weekendje naar Antwerpen gaat. Goed voor d’r ego.
Geen urgentie
Wat betekent dit? Géén urgentie van het Kabinet voor digitale zaken. Kennelijk zijn over ‘t hoofd gezien: een chaotische en falende overheids ICT in 2019, gevolgd door een toeslagenaffaire (foute input in het algoritme. ‘Garbage in-garbage out’.), de zwarte lijst van de Belastingdienst en de veiligheidslekken (Citrix en Apache Log4j). Duidelijk: de vorige Staatssecretaris van Binnenlandse Zaken, Raymond Knops, heeft er ook niet veel van gebakken, hoewel hij grensoverschrijdende samenwerking ICT en identiteitsgegevens in zijn portefeuille had. Raymond was meer met zijn hoofd op de Caraïbische eilanden en bij de verbouwing van het Binnenhof.
Ambitie te over
Ik heb de taakomschrijving van de nieuwe Staatssecretaris Digitale Zaken bekeken. Een breed pakket waaronder ook, heel goed,: beperking regeldruk voor burgers en digitaliseringsstrategie voor Nederland. Wat kunnen we dáár van verwachten? Overigens valt het Nationaal Cyber Security Centrum niet onder haar verantwoordelijkheid. Toch ook een digitale klus? Die wordt onder de hoede van de Minister voor Justitie en Veiligheid gesteld.
De taakomschrijving van Alexandra van Huffelen is indrukwekkend en ambitieus, misschien wel té ambitieus. Het oogt als het profiel van e-Estonia. Ze heeft in vergelijking daarmee een probleem: zij kijkt tegen een achterstand van twee decennia aan.
Kortom, de aanpak van het ICT probleem straalt géén urgentie uit, terwijl het toch de smeerolie van het overheidsbedrijf is. Een centrale gezaghebbende regisseur ontbreekt. Een Minister van Digitale Zaken.
Klimaatcrisis ook niet urgent?
En hoe staat het met de urgentie bij de aanpak van de klimaatcrisis. Hoe dringend is de aanpak daarvan? Aan dit probleem blijken vier Ministers in twee Ministeries te gaan werken: de Ministers van Economische Zaken en Klimaat (EZK), Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV), Klimaat en Energie (EZK), Natuur en Stikstof (LNV). En ook nog een Staatssecretaris Mijnbouw (EZK). Een leuk volleybalteam. Zijn die partijen in staat tot synergie of wordt het ieder voor zich en God voor ons allen?
Van de broodnodige centrale regie lijkt ook op dit onderwerp geen sprake. Wat we missen is : één Ministerie Klimaat geleid door één gezaghebbende, voortvarende spelverdeler, met vergaande bevoegdheden, die minder poldert en die bereid is impopulaire maatregelen te nemen.
Haast?
Nou kan je, kijkend naar vroegere klimaatcrises, zeggen dat het zo’n vaart niet loopt. Neem de Perm-Trias extinctie, “The Great Dying, a real mass extinction”, zo’n 250 miljoen jaar geleden, waarin 95% van alle in zee levende soorten uitstierven, ongeveer 70% van de gewervelde landdieren en ook eenderde van alle insectensoorten. Maar ja, die uitsterving deed er wel 1 miljoen jaar over ( inderdaad 10.000 eeuwen). Geologisch gezien een snel tempo.
En neem dan de Krijt-Paleogeen extinctie zo’n 66 miljoen jaar geleden toen een meteoor insloeg op het schiereiland Yucatán (Mexico). Een jarenlang verduisterde hemel. Planten waren niet meer in staat tot fotosynthese, grazers hadden geen voedsel, carnivoren geen prooien meer. Hoe snel ging dat? Zo’n enkele tienduizenden jaren ( 200 eeuwen). Waar hèbben we ‘t over?
Het gaat nù vooral om het species “mens”, dat op de afgrond afstormt. Een proces dat eigenlijk begon in 1750, het begin van de industriële revolutie. Het moment waarop grootschalige industrie begon te produceren, produkten en afval (vast en gasvormig), waarop de afnemers van die produkten begonnen te consumeren, en zelf afval begonnen te maken, daarbij de industrie aanzettend tot een hogere productie. Zelf versterkend. Dat alles exponentieel versneld door een rappe groei van de wereldbevolking, die in welvaart steeg en daardoor ook meer ging consumeren. Opwaartse spiraal.
Jazeker haast!
Wat cijfers over de groei van de wereldbevolking: 790 miljoen in 1750 aan het begin van de industriële revolutie, 8.910 miljoen (prognose) in 2050. Ruim 14 maal zoveel, in drie eeuwen.
Bovendien gaat het bij deze ‘man made extinction’ niet om willoze dino’s en sabeltandtijgers maar om de homo sapiens, intelligente primaten, die in staat geacht kan worden de ramp die hij zelf veroorzaakt heeft, te voorkomen. Dat vraagt om actie, niet over enkele eeuwen maar over hooguit over één decennium. Een nanoseconde op het geologische etmaal. De hóógste tijd, urgent dus. Formeer het klimaatcrisis team! Niet vier Ministers en een Staatssecretaris uit twee Ministeries.
Nee, een team onder een centrale gezaghebbende leiding in één ‘dedicated’ Ministerie.
Edwin Kisman
Lees de artikelen in AG Connect over een Minister van Digitale Zaken
Digitale sector: zorg voor minister van Digitale Zaken
AG Connect 19 mei 2021
Minister van Digitale Zaken, voor toezicht op AI
AG Connect 7 juni 2021
VNG: Minister Digitale Zaken kan een grote rol spelen
AG Connect 23 sep 2021
Dit wil de coalitie met digitale zaken
AG Connect 15 dec 2021
…en ook mijn column, waarin ook e-Estonia aan de orde komt
Komt er een Minister voor Digitale Zaken? Is dat een goed idee?
Vakblad 20 december 2021
