Een wetenschappelijk discours. Heel goed. De ene wetenschapper heeft iets gevonden. De ander heeft iets anders gevonden en vecht die ene aan. Debat prima. Zo groeit onze kennis. Maar dat debat draagt niet bij aan de geloofwaardigheid van de coronamaatregelen en van de betrokken ‘experts’.
Luchtoorlog
Maarten Keulemans schrijft in zijn artikel ‘Luchtoorlog’om corona’ (Volkskrant 6 juli) dat 200 wetenschappers in een open brief hebben gewezen op het risico van het meeliften van het Covid-19 virus op druppeltjes speeksel die zo klein zijn dat ze een tijdje in de lucht blijven hangen. En in een ongeventileerde ruimte blijven rondzweven. Aersolen in binnenruimtes. Een soort stabiele luchtemulsie. Ramen open dus. Maurice de Hond had zich al eerder sterk gemaakt voor het idee. Ontmoette veel skepsis. Van wetenschappers die een maand later die brief niet zouden ondertekenen.
Amrish Baidjoe, veld-epidemioloog en microbioloog, riep het kabinet onlangs in een brief op mondkapjes in binnenruimtes te verplichten (NRC 30 juli).
Mondkapjes, ja /nee
In landen om ons heen zijn mondkapjes buiten verplicht. Nederland doet niet mee. De burgemeesters van Amsterdam en Rotterdam komen in opstand. Ahmed Aboutaleb zegt: “Ik moet mezelf later nog in de ogen kunnen zien”. Hij moet ervan overtuigd zijn dat hij er alles aan heeft gedaan om uitbreiding van de besmettingen te onderdrukken. Baat het niet dan schaadt het niet. Femke Halsema zal ook zoiets gedacht hebben.
Een mondkapje als ‘nudging’ instrument. Aanvankelijk voor bewustwording, nu dan voor bewustblijving. Vooral voor (late) pubers voor wie FOMO leidend is en tegendraadsheid het normaal. Een lichtblauw mondkapje, al of niet drielaags, heeft m.i. een sterkere signaalfunctie, dan de ‘fancy’ afsluiters met een tijgerprint of leeuwenmuil.
Gezichtsverlies
Niet nodig, zei Van Dissel woensdag 28 juli een Noors overzicht citerend: “laat 200 duizend mensen een week lang een mondkapje dragen, en je zult misschien één geval van besmetting voorkomen. Een buitengewoon klein effect”. Een typisch voorbeeld van ‘cherry picking’ (“cijfers zijn correct als ze mij welgevallig zijn”). Is het Nederlandse beleid soms gestoeld op het voorkomen van gezichtsverlies: “ Wie A zegt moet A blijven zeggen”?
Ook Amrish Baidjo zegt dat het lijkt of Nederlandse beleidsmakers als premier Mark Rutte en RIVM-coronachef van Dissel een imagoprobleem vrezen als ze omgaan. „Er is zo lang gezegd: mondkapjes werken niet. Dan wordt het lastig daarop terug te komen. Het past in de trend dat er met te veel stelligheid is gecommuniceerd over dingen waarover geen zekerheid was.”
Ongeloofwaardig
Augustin Landier, hoogleraar aan de HEC Paris en David Thesmas MIT schrijven in een artikel in Les Echos , “Covis – 19 and the meaning of Scientific Failure’ dat de gezondheidscrisis een gigantische onzekerheid zichtbaar heeft gemaakt en de grenzen van menselijk kennis heeft getoond.
Wetenschappers hebben uiteenlopende standpunten ingenomen en zijn regelmatig van mening veranderd. Hebben tegenstrijdige onderzoeksresultaten gepubliceerd en later weer teruggetrokken.
“ De vrees onder wetenschappers bestaat dat ze uit de crisis komen met een volstrekte ongeloofwaardigeheid”.
Tsunami
Daar bovenop komt een tsunami aan publikaties, naar aanleiding van het Covid-19 virus. Een ‘collateral damage’. Een gevolg van de race naar het verlossende vaccin.
Het Allen Institute for AI (AI2) stelde vast dat er de laatste tijd meer dan 130.000 wetenschappelijke publikaties op dit gebied zijn verschenen. Voor het merendeel prematuur, soms speculatief, soms op schimmige websites gezet, niet ‘gerefereed’ zoals het hoort, veel met voorlopige conclusies, een aantal dat intussen alweer teruggetrokken is.
Coronaparadox
Uit onverwachte hoek komt ook nog eens het fotomodel Doutzen Kroes, een “influencer” met, naar ik las, 6,5 miljoen volgers. Zij trekt de vele tegenstrijdige conclusies van de experts in twijfel. Het is de coronaparadox die haar de ruimte geeft. Met een complottheorie en aanbevelingen voor gezond eten. Promotie voor de Powerfoodlijn van haar zuster Renske?
Kritisch zijn is goed, maar beïnvloeding op deze wijze van 6,5 miljoen jonge, over het geheel genomen niet kritische, volgers lijkt niet zo verstandig.
Verwarring
Een wetenschappelijk debat, inderdaad heel goed voor de wetenschap. Maar wel binnen de muren van de wetenschap. Met gesprekspartners die het spel kennen. Maar naar buiten toe alleen als er consensus is. Ook internationaal. Breng niet het grote publiek in verwarring, dat de logica van tegengestelde meningen niet kan volgen.
Anders leidt: ‘die experts, ze zeggen maar wat’ tot ‘die experts, ze kunnen me wat’.
Edwin Kisman