Een incident veroorzaakt een nieuwsgolf, die snel opkomt. Terwijl de ene golf nog aan het afzwakken is, schiet de volgende al omhoog. Het zijn de bezetters van de voorpagina’s, het Journaal en praattafels. Zij trekken aandacht, voortdurend en op hoog niveau, en zorgen voor een informatieoverbelasting (‘information overload’).
Hoogte van de golven
De hoogte van een golf hangt hangt samen met het gewicht van de gebeurtenis die haar veroorzaakt (“de steen in het water”), vermenigvuldigd met de door de media toegepaste “opblaasfactor”. Golven kunnen in hoogte verschillen, maar ze hebben ook een verschillende looptijd. Corona had een looptijd van bijna twee jaar, Voice of Holland een maand, de Oekraïne intussen al ruim een maand en het einde is nog niet in zicht. Als schuimkop op deze golf kwam Boetsja. Een internationale mediasteun waarop indertijd Oradour sur Glane (10 juni 1944), de razzia in Putten (1 oktober 1944) en Rawagede (9 december 1947), om enkele vergelijkbaren te noemen, niet konden rekenen.
Informatie ‘overload’
De aandacht die het nieuws vraagt kan bij de nieuwsconsument tot een overbelasting leiden. Bovenop de druk van sociale media. En informatie ‘overload’ die tot ‘(info)stress’ kan leiden. Een belangrijk kenmerk van nieuws is de negatieve content. Dood en verderf, rampen, dreiging en mislukkingen. Gevaar, de ultieme prikkel voor het oerbrein. Vecht of vlucht als het nog kan. Dat negatieve karakter is vaak de oorzaak van een depressie.
Controle hebben
Nou verschillen consumenten. Je hebt de nieuwsverslaafden (‘junkies’), de zuinige consumenten, die zichzelf op dieet hebben gezet, en de geheelonthouders. Ze verschillen in de mate waarin zij controle over hun eigen welbevinden kunnen en wensen te hebben. De overbelasting is dus afhankelijk van de aard van de nieuwsconsument. Overigens treedt zelfs bij junkies op een gegeven moment een verzadiging op. Vergelijkbaar met museumbezoek, waar je na de tweede zaal steeds sneller begint te lopen.
Politiek loopt achter de feiten aan
Een ander fenomeen is de gebruikelijke reactie van het Kabinet en de Tweede Kamer op een nieuwsgolf. Beide lichamen reageren op de golf, met een zekere vertraging, in plaats van vóór de journalisten uit te lopen. Een enkel lid uitgezonderd. Proactief te handelen. Op basis van eigen antennes en onderzoek, in hun opdracht uitgevoerd. Bijvoorbeeld door gelieerde wetenschappelijke instituten. Alleen blijken die weinig armslag te hebben. Budgetten ver beneden de Balkende norm. Armoe troef volgens Coen van de Ven die dat uitgebreid uit de doeken deed in de Groene van 2 december 2021. Toch maar eens de prioriteiten verleggen?
Detoxen
Dat infostress tot depressies kan leiden wordt steeds vaker gemeld. Je ziet dan ook steeds meer mensen op nieuwsdieet gaan, om te ‘detoxen’. Of ze minderen door zeer selectief nieuws te consumeren of zelfs helemaal het nieuws aan zich voorbij laten gaan, de geheelonthouders.
Meer positief nieuws
Ook aan de aanbodzijde zou iets kunnen gebeuren aan het verlagen van de overbelasting. Door het nieuws te modereren: de opblaasfactor verkleinen, de heftigheid van de berichtgeving te temperen (kwalitatief), minder negatief nieuws te brengen (kwantitatief) of meer positief nieuws te brengen. Dat laatste is vaak geprobeerd maar nauwelijks goed van de grond gekomen. In 1995 werd bijvoorbeeld het tijdschrift Ode opgericht, dat zich richtte op mensen die zoeken naar de inspiratie van mensen die de wereld veranderen. Positief. In 2013 veranderde de titel in ‘The Optimist’. Duidelijker kan ‘t niet, maar een succes bleef uit. Ook zijn er een aantal websites: ‘Good News Network’, ‘Positive News’, ‘The Happy Newspaper’, waarvan de impact niet duidelijk is.
Deugen de meeste mensen?
Kennelijk zijn de meeste mensen toch masochistisch ingesteld, staan op de zijlijn te genieten en te kijken naar oorlog en verdriet. Of zitten als ramptoeristen veilig op een klapstoeltje naar het verderf te kijken. “Godzijdank” denken de media en tellen hun winst uit.
Edwin Kisman
Reactie: nieuwsdieet
Buck Ryan (journalism professor at Kentucky University) stuurde me als reactie op deze column zijn artikel ‘A Parent’s guide to talking with kids about the Ukraine war’ (25 maart).
Daarin de quote van een ‘8th grader’ die naar het nieuws over de oorlog in Ukraïne luistert
“I feel like I might be happier now if I was an ill-informed dumbass.”
Eerdere columns over dit onderwerp
Voornemen 2022: geen Nieuws meer consumeren – 5 jan 2022
Op Nieuwsdieet, mijd het nieuws – 23 jan 2020
Genoeg van het Nieuws – 17 maart 2017
Boeken
Richard Saul Wurman
Information Anxiety (1991)
The breakthrough book which explains why the information explosion has backfired, leaving us inundated with facts but starved for understanding
Rolf Dobelli
Stop Reading the News
A manifesto for a happier, calmer and wiser life
