Bij cartoons denk je aan cartoonisten zoals Peter van Straaten, Jos Collignon, Arend van Dam, Stefan Verwey, Gummbah (Gertjan van Leeuwen), Kamagurka (Luc Zeebroek), Len Munnik, Fokke & Sukke en de ouderen onder ons aan Yrrah (Harry Lammertink), Frits Müller, Opland (Rob Wout), André François, Gerard Hoffnung, Saul Steinberg, Giles en Ronald Searle.
Je denkt aan tekeningen, soms grappig, humoristisch, blij, flauw, ironisch, absurdistisch, sarcastisch, cynisch en bijtend. Soms actueel, soms tijdloos, van alle dag, neutraal, of politiek geladen. Minder aan verklarende of uitleggende tekeningen, bijvoorbeeld over chemie of fysika.
Kracht
De kracht van cartoons zit ‘m in eerste instantie in het beeld. Ze trekken de aandacht en zijn vaak in een “oogwenk” te lezen, te begrijpen. De ‘clou’ in één oogopslag. Een ‘hole in one’ story. De eerste klap is een daalder waard.
Bestaat de cartoon uit méér ‘frames’, is er tekst bij of ontbreekt directe “resonantie” dan duurt het wat langer voor de ‘clou’ tot je doordringt. Je moet de tekst eerst lezen en dan in verband brengen met het beeld.
Je hebt cartoons ‘sans paroles’ en cartoons met tekst die het beeld ondersteunt of juist beeld dat tekst ondersteunt.
In print en online
Je vind cartoons in kranten, tijdschriften, boeken, websites en ebooks. Ook in Powerpoints. In advertenties, folders, posters.
Sterke inprenting
Het blijkt dat een cartoon goed blijft hangen door de combinatie van herkenbare humor, beeld en soms wat tekst. Communicatie met een glimlach.
Ook lesmateriaal
Het gebruik van metaforen werkt, zoals gebleken is, ook goed bij leerboeken. Zelfs in de chemieleerboeken, zoals in de jaren tachtig is onderzocht door de educatieve uitgeverij Wolters Noordhoff.
Destillatie, chromatografie, zuren en basen, zouten. Hoe werkt dat?
Speels graven de cartoons een tunnel door de berg van weerstand en desinteresse (inderdaad het ‘tunnel effect’).
Tekenen
Ik heb van jongs af aan getekend en heb me sinds 1957 geworpen op cartoons. Een specialisatie. Ik heb me ontwikkeld onder invloed van de genoemde cartoonisten André François, Saul Steinberg, Gerard Hoffnung, Ronald Searle en ook Giles.
Vroeger schetste ik mijn tekeningen met een zwarte viltstift, scande de tekening, vectoriseerde die en bewerkte de vectortekening vervolgens verder in Adobe Illustrator.
Tegenwoordig werk ik meteen digitaal: op een iPad met een Apple Pencil in de programma’s 53Paper, Noteshelf of, sinds kort, Tayasui Sketches. Het resultaat is uiteraard anders.
Publikaties
Ik heb sinds mijn start gepubliceerd in het Algemeen Handelsblad (sportredactie, waarbij ik ook een tijdje roeiverslaggever was), Het Parool , Het Vrije Volk , Folia Civitatis , Propria Cures , Nereus Gedenkboek, ASC Studenten Almanak, NBBS brochure , Faedrelandsvennen (Noorse krant), La Codorniz (Spaans humoristisch blad).
Chemische leerboeken
Als tekenende chemicus mocht ik chemieleerboeken voor het middelbaar onderwijs (Wolters Noordhoff, Malmberg) met beeld vullen. Zo’n twintig boeken totaal. En tekende ik voor vaktijdschriften zoals Chemisch Weekblad, Chemisch Magazine, Polytechnisch Tijdschrift, Economenblad, Nord Emballage (Zweeds vakblad), Mibiton (jaarverslag), DPI (research proposal), KIWA (brochure), Teleac Energy (cursusboek), Wolters Kluwer Nederland (bulletins) , VPGI (bulletin).
Na de eeuwwisseling volgden Vakblad (maandblad), Equal (een NUV/ ESF project), Connected (Casema), Regie van Fantasie (workshop creativiteit), XLinks (kwartaalblad Polymeerchemie), C2W (tweewekelijks chemisch tijdschrift), Safety (SDU), en Klikt ‘t of klikt het niet? ( een e-book).
Blogs schrijven
En nu? Naast tekenen schrijf ik blogs voor Vakblad.info en Sate-man.nl
Edwin Kisman
Zie ook de volgende links
André François
Saul Steinberg
Ronald Searle
Gerard Hoffnung
Carl Giles
KIZ cartoons
Sate-man
