Binnenkort starten wij met het evalueren van enkele vakbladen. Wij zullen daarbij de regels hanteren die ook gelden voor het maken van vaktijdschriften en andere vakmedia.
De VakbladScan is te vergelijken met recensies van boeken en tijdschriften.
Waarom evalueren?
In eerdere blogs schreven wij over het belang van het regelmatig evalueren van een tijdschrift. Drie jaar geleden (11 oktober 2015) in de blog “APK ook nodig voor tijdschriften”, “ het is goed om jaarlijks te evalueren, een Algemene Periodieke Keuring uit te voeren; niet alleen om het team scherp te houden, maar ook om te ‘monitoren’of het blad nog ‘in focus ‘ is”.
We zijn begin van dit jaar (19 januari 2018) daar nog eens op teruggekomen. “ Een Vakblad Scan, om te voorkomen dat uw blad, online of print, uit focus raakt”. Daarin schreven wij “Wanneer een tijdschrift, online of print, van de ene in de andere editie rolt en haast op de automatische piloot gemaakt wordt dreigt het ongemerkt sleets te worden”.
Bovendien worden vakbladen vaak gemaakt door professionals die uit het “vak” komen en die zich in de praktijk de journalistieke en redactionele vaardigheden eigen moesten maken.
Vanuit het perspectief van de lezer
Zoals een blad vanuit het perspectief van de lezer moet worden gemaakt ( “Denk als een lezer”), moet ook de evaluatie vanuit dat perspectief geschieden. Een aantal aspecten zijn daarbij van belang.
AANDACHT: trekt de informatie aandacht? Wekt het nieuwsgierigheid? Het begint al bij de omslag. Voor vaktijdschriften is aandacht niet minder belangrijk dan voor publieksbladen.
VINDBAARHEID: is de informatie vindbaar? Is zij zichtbaar? Hoe doe je dat? Het leggen van een “kruimelpad” speelt een belangrijke rol. De lezer moet geleid worden naar de informatie die voor hem belangrijk is.
LEESBAARHEID: is de informatie leesbaar? Is de schrijfstijl helder, maar wijkt het ook niet teveel af van de vaktaal die de lezer bezigt? Ook zaken als typografie, lettergrootte, regellengte en interlinie spelen een rol
RELEVANTIE: is de informatie relevant voor de lezer? Is de inhoud nuttig, praktisch toepasbaar, inspirerend? Ook dankzij onverwachte vondsten, de bijvangst (‘serendipity’)?
Trapsgewijze benadering
De VakbladScan wordt in lagen uitgevoerd, beginnend met een helicopter view.
Wij onderscheiden drie lagen.
MACRO. In de VakbladScan wordt begonnen met een beoordeling in grote lijnen. Met name gaat het om de snelle vindbaarheid van de informatie, een belangrijke voorwaarde zeker voor drukbezette professionals. Bij onderdelen die zij tegenkomen, beginnend op de omslag, denken ze: “Is dat van belang voor mij?” (‘What’s In It For Me”, WIIFM). Zij scannen het blad aan de hand van de omslag en wat daar op staat en van de inhoudspagina.
MESO. Bij de volgende, gedetailleerdere laag, komt de zichtbaarheid van de artikelen en zijn onderdelen aan bod. Dat is de verantwoordelijkheid van de opmaakredacteur, de aandachtsarchitekt, zoals Stefan van der Stigchel die noemt in zijn boek “Zo werkt aandacht”. Synergie van tekst en beeld, consonantie en dissonantie zijn van belang. De leesbaarheid wordt ook op dit niveau beoordeeld.
MICRO. Het niveau daaronder houdt zich bezig met de relevantie van de inhoud. Van buitenaf is dat niet goed te beoordelen omdat je daarvoor goed het profiel van de lezers moet kennen en hun behoeften, die je als blad wil vervullen. Er zijn maar weinig bladen die hun ‘mission statement ‘publiceren, zodat de microscan is voorbehouden aan een evaluatie met de makers van het blad. Een team bestaande uit redactie, uitgever en ook marketeers.
Evaluatie ‘in house’
Deze VakbladScans kunnen de opmaat zijn naar bredere en diepgaander evaluatie-activiteiten bij redacties en uitgevers van vakbladen, aan huis. Bijeenkomsten met het multidisciplinaire team dat het (vak)blad maakt: redactie- uitgever-bladmanager- marketeers, afgestemd op de behoefte van het blad.
Het resultaat van zo’n sessie is een gezamenlijke vaststelling van knelpunten bij het plannen en maken van het vakblad en het opstellen van een verbeterplan. Dat kan zelfs worden uitgebreid tot een procesverbetering.
Edwin Kisman
Click op de onderstaande link om het overzicht te downloaden van de zestien blogs in Vakblad.info gewijd aan het maken van vakbladen.
