Je doet iets, dat enkele mensen niet zint. Voor je het weet overvalt een virale Flash Mob (Flitsmeute) je. Tweet je de grond in. Afgeserveerd, weg carrière, einde reputatie. Viraal Kabaal. Cancel Culture, AfrekenCultuur.
Voorbeeld
Dat overkwam de uitgever Thomas Geel, toen hij het controversieel boek ‘Hedendaags fanatisme‘van zijn vroegere vriend, de historicus Rudolf Merkelbach uitgaf. Thomas eindigde in een plotselinge dood, zoals ook de ‘cancelled’ Jeffrey Epstein. Dood gevonden in zijn cel in New York.
Het verhaal van Thomas is fictie. Door Nelleke Noordervliet mooi beschreven in haar nieuwste boek ‘De val van Thomas G‘. Epstein is echt.
Mechanisme
De moderne communicatiemiddelen zijn een ideale voedingsbodem voor een ‘Cancel Culture’. In het bijzonder de sociale media. Twitter, Whatsapp. Nou, sociale….
Ze kennen geen drempels. Anoniem kan bagger over doelwitten worden uitgestort. Het is schreeuwen vanuit de schaduw of vanuit het holst van een donkere grot.
Het werkt razensnel. Een R (reproductiegetal) van méér dan 5 en een groot bereik. Binnen een oogwenk vormt zich een virale Flash Mob. Zo’n flitsmeute ontstaat tienmaal sneller dan een Australische brand in een bos vol droge bomen. De tweets razendsnel en zijn even verzengend. Een exponentiële groei. Een steen in een vijver.
Doelwit meestal: hoge bomen, carrièretijgers, met onwelgevallige uitspraken, standpunten of daden. Die hebben het meest te verliezen. Zoals Thomas Geel, Harvey Weinstein en Jeffrey Epstein. Of Salman Rushdie die een Fatwa tegen zich kreeg vanwege zijn ‘Duivelsverzen , mogelijk óók gefaciliteerd door de sociale media. Of de ondergedoken leraar in Rotterdam.
Fysieke afrekening
Nonviraal, fysiek, is de poging tot afrekening door middel van een straatprotest. Ook hierbij spelen de sociale media een belangrijke rol, als katalysator en als hulpmiddel voor een efficiënte organisatie. Het straatproces in Belarus tegen president Aleksandr Loekasjenko, ook gefaciliteerd door sociale media. Of het protest tegen het verbod op abortus in Polen.
Hysterie
Zo’n afrekening kan ook verder gaan dan verlies van baan, afzetting, carrière of reputatie. Het kan je de kop kosten. Hysterie slaat toe. Lees het boek van Marc Schuilenburg ‘Hysterie, een cultuurdiagnose‘.
Of het artikel van Annie Gowen in de Washington Post van 17 juli 2018 ‘India’s Supreme Court warns of ‘mobocracy’, urges government to pass anti-lynching law after deadly attacks‘.
‘In the most recent incident, a mob Friday set upon four men who were on a pleasure trip through the southern state of Karnataka, convinced that they were child kidnappers. The men managed to escape, but WhatsApp messages warning of kidnappers in a red car triggered a chase and an attack that killed one of the men, a software engineer named Mohammed Azam Ahmed, police said. Police eventually arrested several of the attackers, including the administrator of the WhatsApp group that had spread false warnings’.
Als reactie hierop heeft WhatsApp (230 miljoen gebruikers in India) de mogelijkheid van het doorsturen van berichten beperkt. De ‘viraliteit’ daar gekortwiekt.
Gebroeders de Witt
De afrekencultuur is overigens geen verschijnsel van deze tijd, met z’n internet en sociale media. Op 20 augustus 1672 werden de gebroeders de Witt in Den Haag gelyncht. Een volksoproer, aangestoken en opgestookt, politieke opruiing. De gebroeders eindigden uiteindelijk aan een paal op het Groene Zoodje, toentertijd een executieplaats in Den Haag.
Chinese whisper
Oorzaken: nepnieuws, roddel, achterklap, ‘chinese whisper’, regelrechte opruiing.
De rode draad tussen deze vormen van afrekening is afkeuring gevolgd door onvrede die oploopt tot hysterie. Met uitsluiting en soms de dood tot gevolg.
Edwin Kisman
Zie ook (klik op de links)
Annie Gowen
Washington Post – 17 juli 2018
Harvey Weinstein
Jeffrey Epstein
De gebroeders De Witt worden gelyncht – 20 augustus 1672
Historiek 20 augustus 2020
1672 Moord op de gebroeders de Witt
NTR 2019
Zet ze aan de schandpaal,een erfenis uit de Middeleeuwen
Vakblad blog 15 augustus 2018
College hysterie: grondtoon van onze cultuur
Lezing Marc Schuilenburg – 10 mei 2019
Hysterie weg uit DSM maar niet uit samenleving
PODcast NOS langs de Lijn -12jan 2019
Joeri Tijdink ‘Hysterie, een cultuurdiagnose‘
De Jonge Psychiater, September 2019
