Op de website servicemanagement.nl schreef Dick van Zomeren het artikel ‘40 jaar Service Management: De eerste, de beste!’. De kop verraadt al dat vaktijdschrift Service Management in oktober veertig jaar bestaat. Service Management richt de redactionele pijlen op schoonmaakprofessionals en -managers. Die veertigste verjaardag is een felicitatie waard: een gemiddeld vaktijdschrift houdt het volgens mijn berekeningen ‘slechts’ vijfentwintig jaar uit.
Natuurlijk heb ik alle historische informatie uit het artikel over vaktitels en hun uitgeverijen opgeslagen. Daarmee doende, merkte ik weer hoe boeiend die historie kan zijn.
‘Modern’
Van Zomerens verhaal vangt aan in 1978 als het eerste nummer van Bedrijfshuishouding—één van de voorgangers van Service Management—verschijnt; een vakblad met een zakelijk-saaie, maar duidelijke, naam. Bedrijfshuishouding verving op zijn beurt de vaktitel Schoonmaak & Hygiëne. Wie nog dieper graaft, vindt op de website bibliotheek.nl dat Modern Schoonmaakonderhoudhet oer-vaktijdschrift moet zijn geweest in de schoonmaakbranche.
Modern Schoonmaakonderhoud stamt uit 1967. De ‘teringherrie’, volgens de oudere generatie, die sinds ongeveer 1964 uit de radio schalt, is dan al geëvolueerd tot moderne muziek, misschien al wel ‘popmuziek’. Het modewoord van die jaren, ‘modern’, moet ook de bureaus van vakuitgevers bereikt hebben, getuige titels als: Modern Ondernemerschap, Modern Schoenambacht, het al genoemde, Modern Schoonmaakonderhoud, Moderne Markten Modern Huishouden. Misschien waren er nog meer vaktijdschriften met ‘modern’ in hun naam.
Het gebruik van ‘modern’ laat zich wel verklaren: het was de tijd waarin de ontzuiling gestalte kreeg. De tot dan toe gebruikelijke aanduidingen ‘protestant’, ‘rooms katholiek’ en ‘algemeen’ in namen van vaktijdschriften, hadden een vervanger nodig; aan ‘modern’ leek niemand zich een buil te kunnen vallen. Over ver- en ontzuiling in een toekomstige post meer.
Vanaf mei 1992 ging Bedrijfshuishouding verder onder de naam Service Management.
Namen en terminologie
Ik bleef nog even op de website bibliotheek.nl, en vond dat de vaktijdschriften Schoonmaak & Hygiëne, Bedrijfshuishouding en Service Management, alle een relatie hebben met de Stichting INVAS. In de tijd van Schoonmaak & Hygiëne nog voluit: Instituut voor Vakkundig Schoonmaakonderhoud—alweer een heerlijk duidelijke naam!
Het artikel brengt ook uitgeverijnamen uit lang vervlogen tijden naar voren. Samsom, bijvoorbeeld, later met de toevoeging ‘Bedrijfsinformatie’—ook een modeverschijnsel uit die tijd.
Controlled Circulation
In november 1966 verschijnen bij de Verenigde Periodieke Pers, de eerste vaktijdschriften die op basis van Controlled Circulation (CC) verspreid worden. Geïnspireerd door vaktijdschriften als Adformatie, Assurantie Magazine en Binnenlands Bestuur, wordt ook Bedrijfshuishouding in 1978 CC-verspreid.
Ook in die zin is het verhaal van Van Zomeren boeiend. “Controlled Circulation veroorzaakte [destijds] een wervelwind in de wat ingeslapen wereld van de vaktijdschriften”, schrijft auteur Frans Oremus sr.—ervaringsdeskundige—in Vakblad van oktober 2009. Dat artikel moest, volgens het hoofdredactioneel in dat nummer van Vakblad, een ‘revival’ van het denken over Controlled Circulation op gang brengen. Dat is niet gelukt. CC-vaktijdschriften zijn, anno 2018, op de vingers van één hand te tellen; als ze er nog zijn. Ook Service Management verlaat deze verspreidingsmethode, en kiest, na 25 jaar, voor het abonnementenmodel.
Door de overname, in april 2012, van alle merken, titels en activiteiten, van de Kluwer-uitgeefportfolio’s ‘HR’, ‘Arbo’, ‘OR’, ‘Facilities en Secretaressen’, is Service Management, anno 2018, een vaktijdschrift van B+B Vakmedianet.
links
- 40 jaar Service Management: De eerste, de beste!, door Dick van Zomeren
- ‘Kies de lezer‘, door Frans Oremus sr. in Vakblad nr. 127, van oktober 2009
